-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ๋ฒ์
-
1.3 ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ ๊ณ ์ฐฐ
-
2. LCA ํ๊ฐ ํ๋ก์ธ์ค ๋ฐ ์ ์
-
2.1 2D ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐ ํ๊ฐํ๋ก์ธ์ค
-
2.2 BIM๊ธฐ๋ฐ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐ ํ๊ฐํ๋ก์ธ์ค
-
3. ํฐ๋์์ค๋ฌผ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
-
3.1 ๋ชฉ์ ๋ฐ ๋ฒ์ ์ ์
-
3.2 ๋ชฉ๋ก๋ถ์
-
4. ๊ธฐ์กด ์ฌ๋ก์ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ ์ฐ์
-
5. ๊ฒฐ ๋ก
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
์ต๊ทผ ์ ์ธ๊ณ์ ์ผ๋ก ํ๋ฆฌ๊ธฐํ๋ณํํ์ฝ, ์ ๊ธฐํ์ฒด์ ๋ฑ์ ํตํด ์จ์ค๊ฐ์ค ์ ๊ฐ์ ์ํ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ๋
ธ๋ ฅ์ ๊ธฐ์ธ์ด๊ณ ์๋ค. ํ๋ฆฌ๊ธฐํํ์ฝ์ 2050๋
๊น์ง ์ง๊ตฌ
์จ๋๋ฅผ ์ฐ์
ํ ์ด์ ๊ณผ ๋น๊ตํด 2ยฐC๋ณด๋ค ๋ฎ๊ฒ ์ ์งํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํ๋ก ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ต๊ทผ ๊ตญ๋ด์์๋ ์ฐ์
์ ๋ฐ์ ๊ฑธ์ณ ๊ตญ๊ฐ ์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ์ ์ํ 2020๋
๋ก๋๋งต์ ๋ง๋ จํ๊ณ ์์ ์จ์ค๊ฐ์ค ๋ฐฐ์ถ์ ๋ง์น(BAU) ๋๋น 30% ๊ฐ์ถ์ ๋ชฉํ๋ก ์ค์ ํ์๋ค.
์ด์ ๋ฐ๋ผ ๊ฑด์ค๋ถ๋ฌธ์์๋ ๋ฅ๋์ ์ธ ์ฐธ์ฌ๊ฐ ๋ถ๊ฐํผํ ์ํฉ์ผ๋ก ์ต๊ทผ์ ๋ฐํ๋ 2018๋
๊ฐ ๋ถ์ฒ๋ณ R&D ์ฌ์
๊ณํ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์จ์ค๊ฐ์ค ์ ๊ฐ ๋ฑ ๊ธฐํ๋ณํ๋์๊ธฐ์
๊ฐ๋ฐ์ ์ ๊ทน์ ์ธ ์ฐธ์ฌ๋ฅผ ์ ๋ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๊ฑด์ค๋ถ๋ฌธ์์๋ ์๊ณต๋จ๊ณ์์ ๋ฐ์๋๋ ์ฃผ์ ํ๊ฒฝ๋ฌผ์ง์ ํ๊ฐํ๋ ์ธ์ฌํ ๊ธฐํ๋ณํ ๋์๊ธฐ์ ์ ํ์์ฑ์ด ๋๋๋๊ณ ์๋ค.
์จ์ค๊ฐ์ค ๊ฐ์ถ์ ์ํด์๋ ๊ฑด์ค์ฌ์
์ ํ๊ฒฝ์ ๋ํ ์ํฅ์ ์ต์ํํ๊ณ , ๊ฐ์ข
ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฅผ ํตํฉ์ ์ผ๋ก ๊ณ ๋ คํ๋ ๊ฐ๋
๋์
์ด ํ์ํ๋ค. ํ๊ฒฝ์ ์ธ ์ง์๊ฐ๋ฅ์ฑ์
์ํด์๋ ์ ๊ณผ์ ๋จ๊ณ(Life Cycle Assessment)์์์ ์๋์ง์ ์์์ ์ฌ์ฉ, ๋๊ธฐ, ์๊ณ, ํ ์์ผ๋ก์ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ฌผ์ง ๋ฐฐ์ถ์ ํฌํจํ ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๊ณ
์ข
ํฉ์ ์ธ ํ๊ฒฝ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํํ์ฌ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฅผ ๊ฐ์์ํฌ ํ์๊ฐ ์๋ค.
์ค์ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ์ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ์ ์๋์ง์ ๋ฑ์ด ๋งค์ฐ ์ค์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ๋ขฐ์ฑ ์๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ ๊ด๋ฆฌ๋ฅผ ์ํด์๋ ์๊ณต๋จ๊ณ ์ ์ค์ ํฌ์
๋๋ ๋ฌผ๋์ ๋ฉด๋ฐํ
ํ์
ํ ํ์๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ 2D ๋๋ฉด์ ํ์ฉํ ์ค๊ณ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ค์ ์ค๊ณ ๋์๊ฐ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๊ฐ์ ์ค์ฐจ, ์ค๊ณํญ๋ชฉ์ ๋๋ฝ ๋ฑ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ณ ์๋ค(Lee
et al., 2011).
๋ํ ๊ฑด์ค ๊ณต์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ถํ์คํ ์์๋ค๋ก ์ธํ์ฌ ์ค๊ณ๊ธฐ๊ฐ ์ค ์ค๊ณ๋ณ๊ฒฝ์ด ๋น๋ฒํ๊ฒ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ 2D ๋๋ฉด์ ํตํ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ์ค๊ณ๊ฐ ๋ณ๊ฒฝ๋ ๋๋ง๋ค ์๊ณ์ฐ์ผ๋ก
์ฐ์ถ์์
์ ํด์ผํ๋ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์์ด ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด BIM์ ํ์ฉํ์ฌ ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ ์๋์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถ ํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ธฐ์กด์ 2D ๋๋ฉด์ ํ์ฉํ
๊ธฐ์กด์ ๋ฐฉ์๋ณด๋ค ์์
์๊ฐ ๋ฐ ์์ฐ์ฑ์ด ํฅ์๋๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ค(Lawrence et al., 2014).
๋ํ 2D ์ค๊ณ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๋ LCAํ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์๋์ฐ์ถ์, ๋ด์ญ์, ๋๋ฉด ๋ฑ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์์
์๊ฐ ์๊ธฐ๋ก ์์
๊ณต์ข
์ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ๋ฅผ ์ฐ์ถํด์ผํ๋
์ด๋ ค์์ด ์์ผ๋ BIM์ ํ์ฉํ์ฌ LCAํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ๋ฉด ์๋์ฐ์ถ์ ์์๋๋ ์๊ฐ์ ์ค์ฌ์ค ์ ์์ด ์
๋ฌด์ ํจ์จ์ฑ์ด ์ฆ๋๋๋ ์ฅ์ ์ด ์๋ค.
์ค์ ๋ก ๋ฌผ๋์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค๊ณ๋์๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋์ ๋ฒ์๋ฅผ ์ค์ ํ๊ฒ ๋๋๋ฐ ์ด๋ ํ๊ฐ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ์์ ์
๋ ฅ๊ฐ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์์ฌ
๋ฐ ์๋์ง ๋ชฉ๋ก๊ณผ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ LCI DB๋ฅผ ์ ์ ํ๊ฒ ๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ๋์ผํ ํ๋ก์ ํธ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ผ๋ ํฌ์
๋ฌผ์ง์ ๋ฒ์์ค์ ๋ฐ LCI DB ์ ์ฉ์ ๋ฐ๋ผ
๊ฒฐ๊ณผํด์์ด ๋ฌ๋ผ์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋น๋ฒํ ๋ฐ์ํ๊ณ ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ LCAํ๊ฐ์ ํจ์จ์ฑ์ ๋์ด๊ธฐ ์ํ์ฌ 2D ์ค๊ณ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ๊ณผ BIM์ ํ์ฉํ 3D ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ๋ฐํ์ผ๋ก LCA ๋ถ์
๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํด ๋ณด์์ผ๋ฉฐ ์ค๊ณ๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ฌผ๋๋ณํ๋ก ์ธํ ์ค์ ํ๊ฒฝ๋ถํ ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ์ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํ์ฌ ๋ถ์์ ํ์ํ ํฌ์
๋ฌผ์ง์ ์ ๋ํ ๋ฐ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ
LCI DB ํ์คํ๋ฅผ ๊ฒํ ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ฐ ๋ฒ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ ๋ชฉ๊ณต์ฌ ์ค ํฐ๋์์ค๋ฌผ์ ๋์์ผ๋ก 2D ๋๋ฉด์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐ์ถํ ์๋๊ณผ 3D BIM์ ์ด์ฉํ ์๋์ ๋น๊ตํ์์ผ๋ฉฐ ์๋๋น๊ต์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก
LCA๊ธฐ๋ฐ์ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด 2D ์ค๊ณ์ 3D ์ค๊ณ๋ฅผ ๋น๊ตํจ์ผ๋ก์จ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ๋ณด๋ค ์ ํํ๊ณ ์ ํฉํ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋์ถํ๊ณ ์
ํ๋ค.
ํ ๋ชฉ๊ณต์ฌ์์ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ ์ค๊ณ๋์๋ฅผ ํ์ฉํ 2D ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ 3D BIM ์ค๊ณ๊ธฐ๋ฐ์ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ , ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์์๋ถํฐ ๋ถ์์
์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ์ ๋ฐ์ ์ธ ํ๋ก์ธ์ค ๋ถ์ํ์ฌ ๊ธฐ์กด 2D ๋ฐฉ์์ ํ์ฉํ ํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ 3D ์ค๊ณ๊ธฐ๋ฒ ๋์
์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฐ๋ฅผ ๋น๊ตํ์ฌ 3D ์ค๊ณ๋ฅผ ํตํ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ
ํ๋ก์ธ์ค ์ฐ๊ณ ๋ฐ ํ๊ฐ ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.3 ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ ๊ณ ์ฐฐ
์ต๊ทผ ๊ฑด์ค๊ณต์ฌ์์๋ ๊ฑด์ถ๊ณต์ฌ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก 3D BIM ์ค๊ณ๊ฐ ๋ฐ์ ํด ์์ผ๋ฉฐ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ์ ํ์ฑ ํฅ์์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ํ๋์ด์๋ค. ์ฃผ์ ์ฐ๊ตฌ๋ด์ฉ์ผ๋ก๋
๊ฒฌ์ ์ฐ์ถ์ ์ํ BIM ๋ฐ์ดํฐ ๊ตฌ์ถ ๋ฐ ์ฐ๊ณ๋ฐฉ์(Lee et al., 2017)๊ณผ ๋ฌผ๋ ์ฐ์ถ ์์ฐ์ฑ ํฅ์์ ์ํ ๋ง๊ฐ ๋ชจ๋ธ๋ง ์๋ํ ์์คํ
๊ฐ๋ฐ(Kim
et al., 2009)๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฌผ๋ ์ฐ์ถ์ ์ ํ์ฑ ๊ฒํ ๋ฐ ์๋ํ ์ฐ์ถ์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์ด ์๋ค.
์ด๋ 3D BIM ์ค๊ณ์ ํ์
์ ๋ฐ์ํ๋ ์ค๋ฌด์์ฃผ์ ์ค๋ฅ์ฌํญ ๋ฐ ๋ฌธ์ ์ ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ฐ๊ตฌ๋ก ์ํ๋์์ผ๋ฉฐ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์ ๋ฐ์๋๋ ๋ฌผ๋ ์ค์ฐจ ์ต์ํ ๋ฑ์ ์ ํ์ฑ์
๋ณด์ ํ๋ ์์ฃผ๋ก ์ฐ๊ตฌ๋ก ์งํ๋์ด ์๋ค.
๊ธฐ์กด ๋ฌธํ์ ํตํ ๊ณ ์ฐฐ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ์ ํ์ฑ ๋ฐ ์๋ํ ์ฐ์ถ๊ณผ ๋๋ถ์ด ์ค์ 3D BIM ์ค๊ณ ํ์ฑํ๋ฅผ ์ํ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ, ์์ ๊ด๋ฆฌ, ํ๊ฒฝ์ฑ ๋ฑ์ ๋ค๊ฐ์
์ธก๋ฉด์์์ ํ์ฉ ๊ฐ์น์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์
๋์๋ค.
2. LCA ํ๊ฐ ํ๋ก์ธ์ค ๋ฐ ์ ์
2.1 2D ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐ ํ๊ฐํ๋ก์ธ์ค
ํ์ฌ ๊ฑด์ถ/ํ ๋ชฉ์ ํฌํจํ ๊ฑด์ค๊ณต์ฌ์ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ ์ค๊ณ๋๋ฉด ๋ฐ ์๋์ฐ์ถ์, ๋ด์ญ์ ๋ฑ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ๋งค์ฐ ๋ณต์กํ๊ณ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์ด ์ฐ์ถ๊ณผ์ ์
๊ฑฐ์น๊ฒ ๋๋ค.
์ค์ ๋ก LCA ํ๊ฐ์, LCI DB ๋งค์นญ, ๋จ์๋ณํ, ์๋์ง๊ณ๋ฑ์ ์ฐ์ถ๊ณผ์ ์ด ํ์ํ๋ฉฐ ๋ถ์ ๋์์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ฉ ๊ธฐ์ค์ด ์๋ก ์์ดํ๋ฏ๋ก ํ๊ฐ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ํ
์ ๋ขฐ์ฑ์ด ๊ฒฐ์ฌ๋๋ ๋ฌธ์ ์ ์ด ๋ฐ์ํ๊ณ ์๋ค.
ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ์๊ณต์์๋ ๋ค์ํ ์์ฌ ๋ฐ ์๋์ง์์ด ๊ณต์ฌ์ ํฌ์
๋๋ฉฐ LCA ์ํ์ ์ํด์๋ ์์ฌ๋ณ LCI DB๊ฐ ๊ตฌ์ถ๋์ด ์์ด์ผ ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋
๊ตญ๋ด์ ๊ตฌ์ถ๋์ด ์๋ LCI DB์ค ํฌ์
๋๋ ์์ฌ ๋ฐ ์ฅ๋น์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ DB๋ ํ๊ณ๊ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ์ฌDB ๋ฐ ํด์ธDB๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค.
LCA ์ํ์ ์ํฅํ๊ฐ์ ์ ๋ขฐ๋ ํ๋ณด๋ฅผ ์ํด์๋ Cut -Off level์ ์์ ํ์ ์ด ์ค๋ ๋๋น 90% ์ด์์ ํด๋นํ๋ ํฌ์
๋ฌผ์ง๊น์ง ๋ถ์ํ๋๋ก
๋์ด ์์ผ๋ ์ฌ์
ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์กฐ์ ํ์๋ค(Cho et al., 2017).
์ด ์ค๋์ ๋๋นํด์ ์ผ์ ์์ค์ ์ค๋์ ์ฐจ์งํ๋ ํฌ์
๋ฌผ์ง๊น์ง ๊ณ ๋ คํด์ผ ํ์ง๋ง ์๊ณต์ด ์๋ฃ ํ ์์ค๋ฌผ์ ์ด ์ค๋์ ์ธก์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ฌ์ค์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ์ฌ ๋์
์์ค๋ฌผ์ ๊ฑด์ค๋น์ฉ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ์๋ค. ๋ํ ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๊ฑด์ค์ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ, ์ฅ๋น์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋์ง ์๋น๋์ ์ ๋ํํ์ฌ ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค.
Table 1์ ๋ถ์์ ์ ์ฉ๋ LCI DB ๋จ๊ณ๋ณ ์์ค์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ผ๋ก LCA ๋ถ์์ ํ์ํ LCI DB์ ๊ฒฐํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ขฐ์ฑ ์ ํ์ ๋ฌธ์ ์ ์ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์
LCI DB ์ฐ์ ์์ ์ ์ฉ ๊ธฐ์ค์ ์ค์ ํ์๋ค. ๊ตญ๊ฐ DB๋ฅผ ์ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ, ์์ฌ๋ช
๊ณผ ๊ท๊ฒฉ์ ๋ถํฉํ์ง ์๋ DB์ ๊ฒฝ์ฐ ๋์ ๋ฌผ์ง์ ์ฌ์ง ๋ฐ
๊ณต์ ์ ํ์
ํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ์ ์ฌํ DB๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค.
Table 1. LCI DB Application Standard
|
Table 2. List of LCI DBs Applicable to Tunnels
|
ํ์ฌ ํ๊ตญํ๊ฒฝ์ฐ์
๊ธฐ์ ์์์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ ๋ฌผ์ง ๋ฐ ๋ถํ์ ์กฐ ๋จ๊ณ์ ๊ฑด์ถ์์ฌ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 26์ฌ ๊ฐ์ ๋ฌผ์ง๋ก ๊ตฌ์ถ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ ๊ฑด์ค ์ ๋ฐ์ ๊ฑธ์ณ ์ ์ฉํ๊ธฐ์๋
๋งค์ฐ ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ตญ๋ด์ ๋ฏธ ๊ตฌ์ถ๋์ด์๋ ์ฃผ์ ์์ฌ DB๋ ํด์ธ DB๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ์ ์ฉํ์๋ค.
๋ฝ๋ณผํธ์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ฌ ๊ตญ๋ดโค์ธ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ LCI DB๊ฐ ์์ด ISO ๊ธฐ์ค์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๊ตฌ์ถ ๋์ด์ง DB๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ํ๊ฐํ์๋ค. DB ๊ตฌ์ถ์ ์ ๋ฐ์ ์ธ
์ ์ฐจ๋ ISO 14040/14041 ์๋ฆฌ์ฆ์ ์ํด์ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ ์ธ๋ถํญ๋ชฉ๋ณ๋ก ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๊ธฐ์ ์ ์ฌํญ์ ๊ตญ๊ฐ LCI ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค ํ์ค์ง์นจ์์ ๊ธฐ์ ๋ ๋ด์ฉ์
๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ตฌ์ถํ์๋ค.
์ฃผ์ ๊ณต์ ์ ์๋์ฐ์ถ ๋ด์ญ ๊ฒํ ๋ฅผ ํตํด ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ LCI DB๋ฅผ ์ ์ฉ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์์์ ์ ํ๊ณ ํ๊ฐ ํ๋ก์ธ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ด 11๊ฐ์ ์์ฌ
๋ฐ ์์ DB๋ฅผ ๋์ถํ์๋ค. ํฐ๋ ๊ณต์ฌ ์ ํฌ์
๋๋ ์ฅ๋น์ ๊ธ์ก ๋น์ค์ ์ฝ 30% ์์ค์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ์ฅ๋น์ ํฌ์
๋๋ ์๋์ง์์ ๊ฒฝ์ ๋ฐ ์ ๋ ฅ DB๋ฅผ
ํ์ฉํ์๋ค.
LCA ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ค๊ณ ํน์ ์๊ณต์ ์ฐ์ถ๋ ๋ฌผ๋์ด ๋ฌด์๋ณด๋ค ํ์ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ 2D๋๋ฉด์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐ์ถ๋ ๋ฌผ๋๊ณผ 3D BIM
๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐ์ถ๋ ๋ฌผ๋์ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ๋น๊ตํ์ฌ ๊ฐ ๋ฐฉ์์ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ ํจ์ฉ์ฑ์ ํ๊ฐํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋์ผํ ์์ฌ์ ๋์ผํ
์กฐ๊ฑด์ผ๋ก 2D ์ค๊ณ ๊ธฐ๋ฐ์ ์๋๊ณผ 3D BIM ๊ธฐ๋ฐ์ ์๋์ ๋น๊ต ํ๊ฐํ์ฌ ์ค์ฐจ๋ฅผ ํ์
ํ๋ค. ์ด๋ 2D ์ค๊ณ์ ์๋์ฐ์ถ์๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํ์ฌ ์๋์ ์ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ
3D ๋ชจ๋ธ์ Autodesk์ฌ์ Revit์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถํ์๋ค.
ํ ๋ชฉ์์ค๋ฌผ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์ค๋ฌผ์ ๋ฐ๋ผ ๋ค๋ฅด๋ค. ๋ํ์ ์ธ ํ ๋ชฉ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ธ ๊ต๋์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ฒฝ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถํ๋ฉฐ ํฐ๋์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ง๋ณดํจํด
๋ฑ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฐ๋์ ์ง๋ณดํจํด์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถํ์์ผ๋ฉฐ ๋์ผํ ๊ธฐ์ค์ ์๋์ 2D์ 3D BIM ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋น๊ตํ๊ณ
3D ๋ชจ๋ธ์ ์ํ ์๋์ฐ์ถ์ด 2D ๋๋นํ์ฌ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ์ฃผ์ ๊ณต์ ์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค.
ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ํ์
๋ณ ๋จ๋ฉด์์ ํ์
ํ ์ ์๋ ์ฃผ์๊ณต์ข
๋ณ ๋จ์์๋์ ํ์ฉํ์ฌ ์๋ ์ฐ์ถ์ 2D/3D๋ก ๊ฐ๊ฐ ์ง๊ณํ๊ณ ํฌ์
๋๋ ์ฃผ์ ์์์์์ ํ์
ํ์ฌ
๋น๊ต ๊ฒํ ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค. ์ด 9๊ฐ์ง์ ์ฃผ์๊ณต์ข
์ ๋์์ผ๋ก ์ ์ ํ์์ผ๋ฉฐ ์ฃผ์๊ณต์ข
๋ฐ ๋จ์ ์๋์ Table 3๊ณผ ๊ฐ์ผ๋ฉฐ Fig. 2๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ฌ์ฉ๋
2D ๋๋ฉด์ ์ง๋ณดํจํด ์ค ํ๋์ด๋ค.
Table 3. Calculating the Quantity of Tunnels (2D Design)
|
2.2 BIM๊ธฐ๋ฐ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐ ํ๊ฐํ๋ก์ธ์ค
BIM์ ํตํ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ 2D ๋๋ฉด์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์์
์ ์ํํ๊ณ ์์ฑ๋ 3D ๋ชจ๋ธ์ ๋ฌผ๋์ ๋ณด๋ก๋ถํฐ ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถํ๋ค. BIM ๊ธฐ๋ฐ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์
๊ฒฝ์ฐ 2D ๋๋ฉด์์ ๋ณผ ์ ์์๋ ์ค๊ณ์ค๋ฅ(๋ถ์ฌ๊ฐ ๊ฐ์ญ, ์ค๋ณต ๋ฑ)๋ฅผ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ๊ฐ์ญ์ด๋ ์ค๋ณต๊ฐ์ ์ค๊ณ์ค๋ฅ๋ก ์ธํ ์๋
์ค๋ณต ํน์ ๋๋ฝ์ด ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ์ด๋ก ์ธํด 2D ๋๋ฉด๊ณผ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ฌผ๋ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์กด์ฌํ๋ค. ๋ค์ Fig. 3์ ๋์ผ ํ๋ก์ ํธ์์
๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํด ๋ฐ๊ฒฌ๋ ๊ฐ์ญ์ฌํญ ๋ฐ ์ค๊ณ์ค๋ฅ์ด๋ฉฐ Fig. 4๋ ํด๋น ์ค๋ฅ์ฌํญ์ ๋ํ ๋๋ฉด์ด๋ค.
Fig. 3.
Interference Occurred Between Structures
Fig. 4.
Elevation Drawing for Error Occured
Figs. 3 and 4์ ๊ฐ์ด ํฐ๋ ์์ ๋ถ ๊ฐฑ๋ฌธ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๋๋ถ๋ถ๊ณผ ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ฎ๊ณ ์๋ ์บ๋
ธํผ๊ฐ์ ๊ฐ์ญ์ด ๋ฐ๊ฒฌ๋์๋๋ฐ ์ด๋ 2D ๋๋ฉด์์ ์บ๋
ธํผ์
๊ณก๋ฅ ๋ฐ์์ ์ฝ๊ฒ ํ์ธํ ์ ์์ด ์ค๋ฅ๋ฐ๊ฒฌ์ด ์ด๋ ค์ ๋ ์ผ์ด์ค์์ผ๋ฉฐ ๊ฒฐ๊ตญ ์บ๋
ธํผ์ ๊ธธ์ด๋ฅผ ์ค๊ณ๋ณ๊ฒฝํด์ ํด๊ฒฐ๋์๋ค. ์์ ๊ฐ์ด 2D๋๋ฉด์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ์ํํ
๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ๊ฐ ๊ฐ์ญ ๋ฐ ์ค๊ณ์ค๋ฅ๋ฅผ ๋์น๊ธฐ ์ฝ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋์ฐ์ถ ๋ํ ์ค๋ฅ๋ฅผ ๋ฒํ ์ฌ์ง๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ ๊ณง 2D ๋๋ฉด๊ณผ 3D ๋ชจ๋ธ๊ธฐ๋ฐ์ ์๋์ฐจ์ด๋ฅผ
์ผ๊ธฐ์ํจ๋ค.
๋ํ 2D ๋๋ฉด์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์๋์ ์ฐ์ ํ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ถ์ฌ์ ๋๋ฝ ํน์ ๊ณ์ฐ์์ ์ค์๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์์ผ๋ 3D ๋ชจ๋ธ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ํ๋ก๊ทธ๋จ ๋ด์
์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ํตํด ๊ณ์ฐ๋๋ฏ๋ก ์ค์ ๊ณต์ฌ์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๋ฌผ๋์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ์ค ์ผ ์ ์๋ ์ฅ์ ์ด ์๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก 2D ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ฐ์ถ๋ ๋ฌผ๋์ ๊ฒํ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ๋ชจ๋ ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์์์
์ผ๋ก ์ฌ์ฐ์ ํด์ผํ๋ฏ๋ก ๊ฒํ ํ๋ ๊ณผ์ ์์๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ
๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค. ํ์ง๋ง 3D ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ถ์ฌ์ ํฌ๊ธฐ, ์์น ๋ฑ๋ง ์ฒดํฌํ๋ฏ๋ก ๊ฒํ ๊ณผ์ ๋ํ ๊ธฐ์กด์ 2D ๋ณด๋ค ๊ฐ๋จํ๋ค. ๋ํ 2D ๋๋ฉด ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์๊ณ์ฐ์
ํตํด ๋ฌผ๋์ ์ฐ์ถ ํ ๊ฒฝ์ฐ, ๋น์ ํ, ํฐ๋์ ๊ตฌ๋ฐฐ, ํ์ ๋ฐ๊ฒฝ ๋ฑ์ ๊ณ์ฐ์ ์์์ด ๋ณต์กํ์ฌ ์ ํํ๊ฒ ๊ณ์ฐํ๊ธฐ ์ด๋ ต์ง๋ง 3D ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์
๋ณด๋ค ์ ํํ๊ณ ๊ฐ๋จํ๊ฒ ๊ณ์ฐ์ ํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋น๋ฒํ ๋ฐ์๋๋ ์ค๊ณ๋ณ๊ฒฝ์ ๊ฒฝ์ฐ, 2D๋๋ฉด ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ ๋ฐฉ์์ ๋ณ๊ฒฝ๋ ๋ถ๋ถ์ ์ฌ๊ณ์ฐ ํด์ผ ํ๋ ๋ฒ๊ฑฐ๋ก์์ด ๋ฐ์ํ์ง๋ง 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๊ฒฝ์ฐ
๋ถ์ฌ์น์๋ฅผ ๋ณ๊ฒฝ๋ ๋ถ๋ถ์ ์
๋ ฅํ๋ฉด ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฌผ๋์ด ์ฐ์ถ๋๋ค.
์์์ ๋์ดํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด 2D ์ค๊ณ๋ณด๋ค 3D๋ชจ๋ธ๋ง ์ค๊ณ์ ์์
ํจ์จ์ฑ์ด ๋์ ์ค๊ณ๋จ๊ณ์์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ ๋์ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๋ฌด์๋ณด๋ค ์ค๊ณ ๋ณ๊ฒฝ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋๋ฌผ๋
์ฐ์ถํ๋ก์ธ์ค๋ LCAํ๊ฐ์ ๊ฐ์ด ๋ฌผ๋๊ธฐ๋ฐ์ ๊ธฐ์ด๋ก ํ๋ ํ๊ฒฝ์ฑ ํ๊ฐ์๋ ๋งค์ฐ ์ ์ฉํ๊ฒ ํ์ฉ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ ์ ์ ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก 4์ฐจ ์ฐ์
ํ๋ช
์ด ์ถ๊ตฌํ๊ณ ์๋
๋ณด๋ค ๋์ ๋ฒ์์ ํจ๊ป ๋น ๋ฅธ์๋๋ก ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ ICT ๊ธฐ๋ฐ์ ์ง๋ฅ์ ๋ณด๊ธฐ์ ๋ก์ ์ฐ๊ณ๋ฐ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
BIM ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ํํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉ๋๋ ํ๋ก๊ทธ๋จ์ Autodesk์ฌ์ Revit, Bentley์ฌ์ Bentley Systems, Dassault
Systemes์ฌ์ CATIA ๋ฑ์ด ๋ํ์ ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ Autodesk์ฌ์ Revit 2018์ ์ฌ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ ์ํ์ ์ํ ํฐ๋์์ค๋ฌผ
ํ๋ก์ ํธ ๊ฐ์๋ Table 4์ ๊ฐ๋ค.
BIM๋ชจ๋ธ๋ง์ LOD (Level of Detail, ์์ธ์์ค, ์ดํ LOD๋ก ์ง์นญ)์ ๋ฐ๋ผ ์ํ๊ณผ์
์ด ๋ฌ๋ผ์ง๋ฏ๋ก ๋ฐ์ฃผ์์์ ํ์๋ฅผ ํตํด LOD๋ฅผ
์ ํด์ผํ๋ค. ๋ฏธ๊ตญ์ AIA (The American Institute of Architects)์์ ์ ์ํ ๊ฐ์ด๋ ๋ผ์ธ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 100์์ 500๊น์ง
5๋จ๊ณ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์๋ค.
๊ตญ๋ด์๋ AIA์ ๊ธฐ์ค์ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์์ โEX-BIM ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธโ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ํ์ฌ ํ ๋ชฉBIM์ ๊ฒฝ์ฐ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๋ก์ ํธ๋ฅผ
์ํํ๊ณ ์๋ค. Table 5๋ ํ๊ตญ๋๋ก๊ณต์ฌ์์ ์ ์ํ๋ LOD ๋จ๊ณ๋ณ BIM ์ ๋ณด ์์ค์ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก LOD 100์ ๊ฐ๋จํ ๊ทธ๋ํฝ ํํ์ ํ๊ฒ ๋๋ฉฐ LOD 200๋จ๊ณ๋ถํฐ๋ ํฌ๊ธฐ๋ ํ์, ์์น ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ณด๋ค ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋ํ๋ธ๋ค. LOD 300
์์ค์์๋ ๋ชจ๋ ์์น์ ๋ณด์ ํ์์ ๋ณด๊ฐ ๊ตฌ์ฒดํ๋๋ฉฐ ๊ทธ ์ธ์ ๋ฌผ๋๊ณผ ๊ฐ์ ๊ทธ๋ํฝ ์ธ์ ์ธ ์ ๋ณด๋ ์ถ๊ฐ๋๋ค.
LOD 350์ ๊ทธ๋ํฝ ์ ๋ณด ์ธ์ ๊ตฌ์กฐ ๋ฐ ๋ฌผ๋์ ๋ณด ๋ฑ์ด ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ํํ๋๋ฉฐ ๊ทธ ๋ค์ ๋จ๊ณ์ธ LOD 400์์๋ ํ์์ ๋ณด๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์ฒ ๊ทผ์ด๋ ์ฒ ๋ฌผ
๊ฐ์ ์์ธ ์๊ณต ์ ๋ค์ด๊ฐ๋ ๋น์ฉ์ด๋ ๊ณต์ ์ ๋ณด์ ์ฐ๋์ด ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ํํ๋ค. Fig. 5๋ LOD ์์ค์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋์ํํ์ฌ ๋ํ๋ธ
๊ฒ์ด๋ค.
Fig. 5.
Modeling According to LOD Level (Source : 2016 LOD Specification (BIM Form)
Table 4. 3D Modeling Summary
|
Table 5. LOD Information Level
|
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฝ์ฐ LOD 300 ์์ค์ผ๋ก ํฐ๋์ ๋ชจ๋ธ๋งํ์์ผ๋ฉฐ BIM๋ชจ๋ธ์ ํตํด์ ํ ๊ณต๋๊ณผ ์ํฌ๋ฆฌํธ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋ผ์ด๋, ๋ก๋ณผํธ, ํฌ์ฅ ๋ฑ์ ์๋์ ์ฐ์ ํ์๋ค.
Figs. 6 and 7์ Autodesk Revit 2018๋ก ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง ์์์ ์๋์ฐ์ถ์ ์ํ ์ ์ฒด ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ผ๋ถ์ด๋ฉฐ Fig. 7์ Fig.
6์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ธ๋ถํํ์ฌ ์๋์ฐ์ถ์ ์ํ ํจํด๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ค ์ผ๋ถ๋ฅผ ๋ํ๋ธ ๊ฒ์ด๋ค. Fig. 7์์ ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋ณด๋ฉด ์์์ด ๋๋ ์ ธ ์๋๋ฐ ์ด๊ฒ์ ๋จ๊ณ๋ณ
ํ ๊ณต๋์ ๊ณ์ฐํ๊ธฐ ์ํด์ ํํํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ ์ด๋ฌํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํด ํจํด๋ณ๋ก 1m๋น ๊ตด์ฐฉ๋, ์ํฌ๋ฆฌํธ ์๋, ๋ผ์ด๋ ์๋, ๋ฝ๋ณผํธ ์๋ ๋ฑ ์ฃผ์ ์์ฌ์ ์๋์
ํ์
ํ ์ ์๋ค. Table 6์ 3D๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ผ๋ถํจํด ์ค ํ๋๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ฐ์ ๋ ํฐ๋์ ์๋์ผ๋ก ํ๋ก๊ทธ๋จ ๋ด์์ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํด ์๋์ผ๋ก ์ฐ์ ๋ ์๋์
์ ๋ฆฌํ ๊ฒ์ด๋ค.
Fig. 7.
3D Design Drawings for Patern
Table 6. Calculating the Quantity of Tunnels (3D Design)
|
3. ํฐ๋์์ค๋ฌผ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
3.1 ๋ชฉ์ ๋ฐ ๋ฒ์ ์ ์
์ฐ๊ตฌ์ํ ๋ชฉ์ ๊ณผ ๋ฐฉํฅ, ์ฐ๊ตฌ์ ๋ด์ฉ์ ๊น์ด ๋ฑ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์๊ฑด๋ค์ด ๊ฒฐ์ ๋๋ ๋จ๊ณ๋ก์จ ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ ๊ฑด์ค์ ์์ฌํฌ์
๋ฐ ์๋์ง์ฌ์ฉ๋์ ๋ถ์์ ํตํ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์
์ฐ์ถํ์๋ค. ๊ตญ๊ฐ์์ ์ ๊ณตํ๋ LCI DB๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ์ฌ๋ก๋์์ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ณ ํน์ฑํ ๋ฐ ๊ฐ์คํ ๊ฐ์ ๋์ถํ๊ณ ๊ฒฐ๊ณผ์น๋ฅผ 2D/3D ์ค๊ณ์ ๊ฐ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ
ํ๊ฒฝ๋ถํ ์์ธก๋ชจ๋ธ์ ์ ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค.
Fig. 8.
Process Creation and Material Connection (Total)
3.2 ๋ชฉ๋ก๋ถ์
์ ๊ณผ์ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด์๋ ๋์์์ค๋ฌผ์ ์ ๊ณผ์ ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ํฌ์
๋ฌผ๊ณผ ์ฐ์ถ๋ฌผ์ ๊ท๋ช
ํ์ฌ ์ ๋ํํ์ฌ์ผ ํ๋๋ฐ ์ด๋ฅผ ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ด๋ผ ํ๋ค.
ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ฅผ ์ํด์๋ ์์ค๋ฌผ ์์ฐ์ ์ํด ํฌ์
๋๋ ์์ฌ๋ค์ ๋ํ ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ ์ํด์๋ ๊ฐ ์์ฌ์ ์์ฐ๊ณผ์ ์ ์ถ์ ํ์ฌ ๋ถ์ํ
LCI DB๊ฐ ์๊ตฌ๋๋ค.
์ ๊ณผ์ ํ๊ฐ ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ ์ ๊ณผ์ ํ๊ฐ์์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ์๊ฐ๊ณผ ๋น์ฉ์ ์๊ตฌํ๋ ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ ํตํด ์ฐ์ถ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ก ๋ณํํ์ฌ ์ ์ํ๋ค. ์ด๋ฅผ
ํตํด ํ๊ฒฝ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ ์ ๋๋ฅผ ์ ๋์ ์ผ๋ก ํ๊ฐํ๊ณ , ๋์ถ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ ๊ทธ์์ฒด๋ก๋ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ์ง ์ ์์ง๋ง, ํน์ฑํ ์ธ์๋ค์ ์ ๋์ ์ธ ๊ฐ์ ๋์ถํ๊ธฐ
์ํด ์ ๊ณผ์ ์ํฅํ๊ฐ ๋จ๊ณ์์ ์ฌ์ฉํ๋ค.
ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ๋จ๊ณ๋ณ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ ๋ฐ ์๋์ง์์ ์ ๋ํ ํ๊ณ , ๋ฐ์ํ๋ ํ๊ฒฝ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ํ ๋ชฉ๋ก๋ถ์์ ์ํํ์ฌ ๊ตญ๋ด์ธ LCI DB๋ฅผ ํ์ฉํ ๋ถ์์
์ค์ํ์๋ค.
3.3 ์ํฅํ๊ฐ
์ํฅํ๊ฐ๋ ๋ชฉ๋ก๋ถ์ ๋จ๊ณ์์ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฌผ์ง์์ ํ๊ฒฝ์ํฅ์ ๋ถ์ํ๊ณ ํ๊ฐํ์ฌ ์ ์ฌ์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ๋จ๊ณ์ด๋ค. ์์ฑ๋ ํฌ์
๋ฐ
๋ฐฐ์ถ ํญ๋ชฉ๋ค์ ์์๊ณ ๊ฐ, ์ง๊ตฌ์จ๋ํ, ์ค์กด์ธตํ๊ดด, ๊ดํํ์ฐํ๋ฌผ์์ฑ, ์ฐ์ฑํ, ๋ถ์์ํ, ์ํ๋
์ฑ, ์ธ๊ฐ๋
์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ํ๊ฒฝ์ํฅ๋ฒ์ฃผ์ ๋ฏธ์น๋ ์ ์ฌ์ ์ํฅ๊ณผ
์ฐ๊ณ์ํค๋ ๊ณผ์ ์ด๋ค.
์ ๊ณผ์ ํ๊ฐ๋ฅผ ํตํ ์ ๊ณผ์ ๋ชฉ๋ก ์ฐ์ฐ ์ดํ ์ํฅํ๊ฐ ๋จ๊ณ๋ฅผ ๊ฑฐ์น๊ฒ ๋๋ฉด ํฐ๋ ์์ค๋ฌผ ์ฃผ์ ๊ณต์ ์ ํ๊ฒฝ ๋ถํ์ ๋ํ ์๋ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ํ๊ฐ๋ฅผ ํตํ์ฌ
์ด๋ ์ผ๋ถ ๊ณต์ ์ด ์ด๋ค ์ํฅ ๋ฒ์ฃผ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ ๋์์ง, ๋๋ ์ด๋ค ์์ฌ๊ฐ ์ ์ฒด ๊ณต์ ์์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ํ์
ํ ์ ์๋ค.
์ ๊ณผ์ ์ํฅํ๊ฐ์ ์ ์ฐจ๋ ๋ถ๋ฅํ, ํน์ฑํ, ์ ๊ทํ๋ก ์งํ๋๊ณ , ์ธ๋ถ ์ํฅํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ฐ์
ํต์์์๋ถ์์ ์ ์ํ๋ ์ด 8๊ฐ์ง์ ๊ตญ๊ฐ LCI DB๊ตฌ์ถ
์ํฅํ๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ํ์ฉํ์๋ค. ํน์ฑํ ์ธ์๋ ์์, ๋๊ธฐ, ์๊ณ, ํ ์์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฃผ์๋ฌผ์ง์ 8๊ฐ์ง ์ฃผ์ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ๋น๋์ผ๋ก ์ ์ํ
๊ฐ์ผ๋ก ํน์ฑํ ๋ถ์์ ํตํด ๊ฐ๊ด์ ์ธ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฅผ ํ์
ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ LCA ๋ถ์์ ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ด ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ด ๋๋ค. ์ฃผ๋ก ๊ตญ๋ด์์ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ํน์ฑํ
์ ์ ๋ชจ๋ธ์ Table 7๊ณผ ๊ฐ๋ค.
ํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํฐ๋์์ค๋ฌผ์ ๊ตฌ์ฑํ๋ ํน์ ์์ฌ๋ ๊ณต์ข
์ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ ๋์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋์ฒดํ ์ ์๋ ์นํ๊ฒฝ ์์ฌ ๋๋ ๊ณต์ ์ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ ๊ธฐ์ด์๋ฃ
๋ฐ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ํ์ฉ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
Fig. 9.
Cumulative Graph by Impact Category
Table 7. Impact Assessment Methodology for Each Impact Category
|
4. ๊ธฐ์กด ์ฌ๋ก์ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ ์ฐ์
ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ ์ฐ์ ์ ์ํ 2D ํฐ๋๋จ๋ฉด๊ณผ ์๋์ฐ์ถ์ ํตํ์ฌ ์ ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ 8๊ฐ์ง ๊ณต์ข
์ ์ ์ ํ์ฌ ๊ตญ๋ด DB ๋ฐ ์ ์ฌ DB๋ฅผ ๋งค์นญ์์ผ ์์ฌ DB๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค.
์๋์ง์ DB์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ตด์ฐฉ์ ํ์ํ ์ ๋ณด๋๋ฆด, ์ํฌ๋ฆฌํธ ํ์ค์ ํฌ์
๋๋ ํ์ค๊ธฐ, ๊ณต๊ธฐ์์ถ๊ธฐ, ๋ก๋, ์ด๋ฐํธ๋ญ ๋ฑ์ ์๊ฐ๋น ์์
๋์ ๊ตญ๋์ค๊ณ๊ธฐ์ค์
๋ฐ๋ผ ๊ฐ์ ํ์ฌ ํฌ์
๋๋ ์์์ ์ฐ์ถํ์๋ค.
๋ถ์์ ์์ ๊ณต์ข
์ ํฌ์
๋๋ ์ฃผ์ ์์์ ์์ฌ ๋ฐ ์๋์ง DB๋ก ๊ตฌ๋ถํ์์ผ๋ฉฐ ๊ตด์ฐฉ ๊ณต์ข
์ ์ฅ๋น์ฌ์ฉ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ๋ ฅ๋์ ์๋์ง์์ผ๋ก ์ ์ ํ๊ณ ์ํฌ๋ฆฌํธ ๊ณต์ข
์
๊ฒฝ์ฐ ํฌ์
๋๋ ์๋ฉํธ, ์ฝํฌ๋ฆฌํธ ํผํ์ฌ ๋ฑ์ ์์ฌ์ ํ์ค๊ธฐ, ๋ฏน์ํธ๋ญ ๋ฑ์ ์ฅ๋น์ ๊ฒฝ์ ๋์ ๊ณ ๋ คํ์๋ค(Kwon, 2008).
์ด 8๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ณต์ข
์์ ๋ ๋ฏธ์ฝ, ์ ๊ธฐ, ๊ฒฝ์ , ๊ท์ฐ์๋ค, ์ฒ ๊ทผ ํ๊ฐ, ๋ฝ๋ณผํธ, ํํ, ์ฒ ๊ทผ, ์ ์ฌ๋ฅผ ๋งค์นญ ๊ฐ๋ฅํ LCI DB๋ก ์ ์ ํ์ฌ ISO 14040
ํ์ค๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ์ํฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
๋ถ์์ ํ์ํ ํ๊ฐ Tool์ ํ๊ฒฝ๋ถ์์ ์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ TOTAL ํ์ฉํ์์ผ๋ฉฐ ๋์ ์์
๊ณต์ข
์ 2D์ 3D๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ์์ฑํ๊ณ LCI DB์ ๋งค์นญ
๊ฐ๋ฅํ ์์ฌ๋ฅผ ์ ํํ์ฌ ๊ฐ๊ฐ ๊ณต์ข
๋ณ ์ฐ์ถ๋ ์ฃผ์๋ฌผ์ง ๋ฌผ๋์ ์์ฌ๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค.
์ ๊ณผ์ ์ํฅํ๊ฐ๋ฅผ ์ํํ๊ธฐ ์ํด LCI ๋ชฉ๋ก์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ํฅ ๋ฒ์ฃผ๋ณ๋ก ๋ถ๋ฅํ๊ณ ์ํฅํ๊ฐ์ ํน์ฑํ ๋ฑ์ ๊ธฐํ ์ ์ฐจ๋ฅผ ์ํ ํ์๋ค. ISO ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์์๋
์ํฅํ๊ฐ ์ํ ์ ๋ถ๋ฅ์ ํน์ฑํ๋ ํ์ ์์๋ก ๊ท์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ ์ ๊ทํ ๋ฐ ๊ฐ์คํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ์ ๋ฐ๋ผ ์ ํํ ์ ์๋๋ก ๊ถ๊ณ ํ๊ณ ์๋ค.
ํน์ฑํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ฐ์ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ ๋ด์ ๋ฌผ์ง๊ฐ์ ๋น๊ต๋ง ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ง ์ ๊ทํ์ ๊ฐ์คํ๋ฅผ ์ํํ ํ์๋ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๊ฐ์ ๋น๊ต๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ์ฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฐ์
๋ถ์์
์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ 8๋ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ณ ์๋์ ์ธ ํ๊ฐ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋๋ก 2D ์ค๊ณ์ 3D ์ค๊ณ๋ฅผ ๊ฐ์คํํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ๋น๊ต ๋ถ์ํ์๋ค.
8๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๊ณต์ข
์ ํฌ์
๋๋ ์ฃผ์ ์์ฌ ๋ฐ ์๋์ง DB๋ ์๋ฉํธ, ์ ์ฌ, ๋ฝ๋ณผํธ, ๋ ๋ฏธ์ฝ, ์ ๊ธฐ, ๊ฒฝ์ , ํํ, ํ๊ฐ, ์ฒ ๊ทผ, ๊ท์ฐ์๋ค๋ก ์ ์ ํ์์ผ๋ฉฐ
ISO 14040 ํ์ค๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ 8๋ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ณ ๊ฐ์คํ ํ๊ฐ๋ฅผ ์ค์ํ์๋ค.
์์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๊ฐ์ด 2D ์ค๊ณ์ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํ ๋ฌผ๋์ค์ฐจ๋ ์๋ฉํธ, ์ ์ฌ, ๊ฒฝ์ ์์ 14.6~15.5%์ ์ค์ฐจ๋ฅผ ๋ณด์์ผ๋ฉฐ ๊ธฐํ ๋๋จธ์ง ํฌ์
๋ฌผ์ง์
๊ฒฝ์ฐ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.
๋ฌผ๋์ค์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ๋ ๊ธฐ์กด 2D ๋ฐฉ์์ด 2.45E+02, BIM๊ธฐ๋ฐ์ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํ์ฌ ์ถ์ ํ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ 2.12E+02๋ก ํ๊ฐ๋์ด 2D
์ค๊ณ ๋๋น 3.27E+01 ์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ค๊ณ๋ฐฉ์์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ์ฝ 13.4% ์ ๊ฐํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์ด ์๋ฉํธ, ์ ์ฌ, ๊ฒฝ์ ์ ๋ฌผ๋ ์ ๊ฐ์ผ๋ก
์ธํ ํ๊ฒฝ๋ถํ๊ฐ ์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์
๋์๋ค.
๋ํ ํฐ๋ ๊ณต์ฌ์ ํ๊ฒฝ๋ถํ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ๋ฒ์ฃผ๋ก๋ ์ง๊ตฌ์จ๋ํ๊ฐ ์ฝ 70% ์ด์ ์ฐจ์งํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ ํฅํ ์์
๊ณต์ข
์ ํจ์จํ, ์นํ๊ฒฝ ์์ฌ
๊ฐ๋ฐ ๋ฑ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ง์์ ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๋ฉด CO2 ์ ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์จ์ค๊ฐ์ค ์ ๊ฐํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Table 8. A Workable LCI DB Application
|
Table 9. Environmental Load Evaluation by Material (Characterization)
|
Table 10. Impact of Case Assessment of Environmental Load by
Category (Weighting)
|
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํฐ๋์์ค๋ฌผ์ 2D ์ค๊ณ๋ด์ญ ๋ถ์ ๋ฐ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง ํตํ ํฌ์
๋๋ ์์ฌ ๋ฐ ์๋์ง์์ ๋ถ์ํ์ฌ ISO 14040 ์๋ฆฌ์ฆ์ ์ ์ํ๋ ๊ธฐ์ค์
๋ฐ๋ผ ํฐ๋๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ ์ํฅ๋ฒ๋ถ๋ณ ํ๊ฒฝ๋ถํ ํ๊ฐ๋ฅผ ๋น๊ต ํ๊ฐํ์๋ค. ์ค์ 2D ์ค๊ณ์ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋๊ณผ 3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ์์ผ๋ฉฐ 3D
๊ธฐ๋ฐ BIM ์ค๊ณ์ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ์ ํจ์ฉ์ฑ๊ณผ ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ํ์ธํ์๋ค.
๊ธฐ์กด 2D ์ค๊ณ์ ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ์์
์ ์ค๋ฅ, ์ค๋ณต๋ฌผ๋๊ฒํ ๋ฏธํก, ๋ฌผ๋์ฐ์ถ์ ํธ์์ฑ ๋ฑ์ ์ด๋ ค์์ 3D ๊ธฐ๋ฐ์ ์๋๋ฌผ๋ ์ฐ์ถ์ ํตํด ์ผ๋ถ ํด์ํ ์ ์์ผ๋ฉฐ
์ด๋ LCA ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ๋ขฐ๋์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ ๋์ ํฌ์
๋ฌผ์ง์ ์ ๋ํ ๋ฐ LCI DB ํ์คํ์ ํฐ ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์
๋์๋ค.
3D ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํ ์๋๋ฌผ๋ ์ฐ์ ๋ฐฉ์์ ๋์์ค๊ณ์ ์นํ๊ฒฝ์ฑ ํ๊ฐ๋ก ํ์ฉ ๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ ๋ฌผ๋์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ ํ๊ฒฝ๋ถํํ๊ฐ์ BIM ์ค๊ณ์ ํ์ฅ ๋ฐ ์๋์ฐ๊ณ๋ฅผ
ํตํ์ฌ 4์ฐจ ์ฐ์
์์ ์๊ตฌํ๋ ๋คํธ์ํฌ์ ์ตํฉ๊ฐ๋
์ ๋ถํฉ๋๋ ์ง๋ฅ์ ๋ณด ๊ธฐ์ ๋ก ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์ถฉ๋ถํ๋ค๊ณ ์ฌ๋ฃ๋๋ค.
๋ํ ์ฌํ ์ธํ๋ผ ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ์ 4์ฐจ ์ฐ์
ํ๋ช
์ด ๋ชฉํ๋ก ๋๊ณ ์๋ ์ฒจ๋จ ์ค๋งํธ SOC ์์ค๋ฌผ ๊ตฌ์ถ์ ํ์ํ ํต์ฌ ์์๋ก 3D ์ ๋ณด ๋ชจ๋ธ์ ํตํ ํ ๋ชฉ BIM
ํ์คํ๊ฐ ๊ตญ๋ด์ธ ๊ณต๊ณต๊ธฐ๊ด์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํ๋ฐํ ์ถ์ง๋๋ค๋ฉด ๊ธฐํ๋จ๊ณ์์๋ถํฐ ํตํฉ๊ด๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ 3D ์ ๋ณด๋ชจ๋ธ๋ก ๋ฐ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ๊ธฐ์ ์๊ฐ์ ํ์
, ์ค๋ฅ๋ก ์ธํ
์์ค ์ต์ํ, ๊ณต์ฌ ๋ฐ ์ ์ง๊ด๋ฆฌ ๋น์ฉ ์ ๊ฐ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ํ๊ฒฝ๋ถํ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์นํ๊ฒฝ ์ค๊ณ ๋ฑ์ ๊ธฐ์ฌํ ์ ์๋ค.