์ดํ๋
(Hanna Lee)
1
๊น๊ธฐํ
(Gihong Kim)
2โ
-
์ข
์ ํ์ โค ๊ฐ๋ฆ์์ฃผ๋ํ๊ต ๊ณต๊ฐ์ ๋ณดํ๋๊ณผ์ ๋ฐ์ฌ๊ณผ์
(Gangneung-Wonju National University โค leehn77@hanmail.net)
-
์ข
์ ํ์ โค ๊ต์ ์ ์ โค ๊ฐ๋ฆ์์ฃผ๋ํ๊ต ํ ๋ชฉ๊ณตํ๊ณผ ๊ต์
(Corresponding Author โค Gangneung-Wonju National University โค ghkim@gwnu.ac.kr)
Copyright ยฉ 2021 by the Korean Society of Civil Engineers
ํค์๋
ํ ์๋ฅ, ์ํ๋ ํ๊ฐ, ์๋ฎฌ๋ ์ด์
, ์ฐ์ฌํ, GIS, Random walk model
Key words
Debris flow, Risk assessment, Simulation, Landslide, GIS, Random walk model
1. ์ ๋ก
์ ์ธ๊ณ์ ์ธ ๊ธฐํ ๋ณํ๋ก ํญ์ฐ ๋น๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค(Dore, 2005; Trenberth, 2011). ๊ธฐ์์ฒญ ์ด์๊ธฐํ ๋ณด๊ณ ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด 1์๊ฐ 50 mm ์ด์ ์ง์คํธ์ฐ ๋ฐ์ ๋น๋๊ฐ 70๋
๋ ํ๊ท 5.1ํ์์ 2000๋
๋ ํ๊ท 12.3ํ๋ก 2.4๋ฐฐ
์ฆ๊ฐํ์ฌ(KMA, 2011, p.59), ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์๋ ๋๋ ทํ ๋ณํ๊ฐ ํ์ธ๋๋ค. ํญ์ฐ๋ ํ ์ฌ์ฌํด์ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์์ธ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํญ์ฐ ๋น๋ ์ฆ๊ฐ๋ ํ ์๋ฅ ์ํ ์ฆ๊ฐ๋ก ์ด์ด์ง๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ๋ ๊ตญํ ์์
์ฐ์ง๊ฐ ์ฐจ์งํ๋ ๋น์จ์ด ๋๊ณ ์ฐ์ง ํ์ฉ๋ ๋ํ ๋์ ํ ์๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฉด ํฐ ํผํด๋ก ์ด์ด์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ํ ์๋ฅ ํผํด๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ๋ค๋ฃจ๊ณ
์๋ค.
๊ธฐ์กด ํ ์ฌ์ฌํด ํผํด ์์ธก ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ค๋ฌผ์ ์ค์๋, ๋๋ ์ทจ์ฝ์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ฃผ๋ฅผ ์ด๋ฃฌ๋ค. ์ด๋ฌํ ํ๊ฐ์๋ AHP (๊ณ์ธต๋ถ์๋ฒ, Analytic
Hierarchy Process)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ค๋ฌธ์ด ๋๋ฆฌ ํ์ฉ๋์๋ค. Park and Kim(2015)์ ๊ฐ ์์ค๋ฌผ ์ค์๋ ํ๊ฐํญ๋ชฉ์ ์ฐ์ ์์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด AHP๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ค๋ฌธ์ ์ํํ์๋ค. ๊ต๋ ์์ค๋ฌผ ํ๊ฐ์ ์๋ฅผ ๋ณด๋ฉด, ๊ตํต๋ ํญ๋ชฉ์
๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋ถ์ฌ๋๊ณ , ์ฐํ์์ค, ์์ ๋ฑ๊ธ ํญ๋ชฉ์ด ๊ทธ ๋ค๋ฅผ ์๋๋ค. Park et al.(2015)์ ์์ค๋ฌผ์ด ์๋ ์ง์ญ๋ณ ํ ์ฌ์ฌํด ์ทจ์ฝ์ฑ์ ํ๊ฐํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์๋ค. ์ญ์ ํ๊ฐ์ ์ฌ์ฉ๋ ๊ฐ ์ธ๋ถ์งํ์ ๊ฐ์ค์น๋ AHP ๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ค๋ฌธ
๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. Choi et al.(2013)์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ์ ์ข
๋ฅ, ๋ฉด์ , ์ธต๊ณ , ์ฃผ์ฐจ๋ฉด์ ๋ฑ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ถ์ ํ ์์ ์ฌ์ค ์ธ๊ตฌ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ ์ฌ์ฌํด์ ์ธ๋ฌธํ์ ์ํ๋ฑ๊ธ์ ํ๊ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
๋ค๋ง, ๋์์ง์ญ ๊ฑด๋ฌผ๋ง์ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ก, ์ ๊ตญ์ ํ๋ ์ ์ฉํ๊ธฐ์๋ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค. ํํธ, ์์ฐ์ฌํด๋์ฑ
๋ฒ์ ๊ทธ ์ํ๋ น์ ๋น์๋์ฒ๊ณํ์ ์๋ฆฝํ์ฌ์ผ
ํ๋ ์์ค๋ฌผ ๋ชฉ๋ก์ ๋ช
๊ธฐํ์๊ณ , ์ฌ๋ ๋ฐ ์์ ๊ด๋ฆฌ ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ์ ๊ตญ๊ฐํต์ฌ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฒ์๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ์์ฐ์ฌ๋ ๊ตฌํธ ๋ฐ ๋ณต๊ตฌ ๋น์ฉ ๋ถ๋ด๊ธฐ์ค ๋ฑ์ ๊ดํ ๊ท์ ์์๋
์ฌ๋๋ณต๊ตฌ์ฌ์
์ ๊ตญ๊ณ ๋ ์ง๋ฐฉ๋น๋ฅผ ์ง์๋ฐ์ ์ ์๋ ๋์ ๋ชฉ๋ก์ ํ์ธํ ์ ์๋๋ฐ, ์ด ๋ํ ํ ์๋ฅ ํผํด ์์ธก์ ๊ณ ๋ ค๋์ด์ผ ํ ์ฌํญ์ด๋ค. ํ ์ฌ์ฌํด ํผํด
์์ธก ๋ถ์ผ์ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ์์ค๋ฌผ์ ํ์ฉ ๋น๋๋ ์ญํ ๋ก ๋๋ณ๋๋ ๋ด์ฌ์ ์ค์๋, ๋๋ ์ทจ์ฝ์ฑ ํ๊ฐ๊ฐ ์ฃผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ก๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์์ค๋ฌผ์ด
ํผํด๋ฅผ ์
์์ ๋ ์ผ๋ง๋ ํฐ ์์ค๋ก ์ด์ด์ง ๊ฒ์ธ๊ฐ๋ฅผ ์์ธกํ์ง๋ง, ์ค์ฉ์ ์ธ ํผํด ์์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป๊ธฐ ์ํด์๋ ์์ค๋ฌผ์ด ํผํด๋ฅผ ์
์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์ผ๋ง๋ ํฐ๊ฐ์
๋ํ ์์ธก์ด ๋ณํ๋์ด์ผ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ ๊ธฐ์ ํ ์ฐ๊ตฌ๋ค๊ณผ๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก, ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ๊ตฌํ๋๋ ์์ค๋ฌผ ์ธ๋ถ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ๋๋ฅผ ์์ธกํ๋
๋ฐ ์ด์ ์ ๋๊ณ ์๋ค.
ํ๋ฆ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ํํธ์จ์ด๋ FLO-2D, RAMMS, Debris-2D์ ๊ฐ์ด ํ๋ฆ ๋ฌผ์ง์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ฑ์ง์ ๊ธฐ๋ฐํ ๋ชจํ์ด ์ฃผ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋
์ด๋ฌํ ๋ชจํ์ ์
๋ ฅ ๋ณ์์ ์ข
๋ฅ๊ฐ ๋ค์ํ๊ณ ๋ณ์ ์ด๊ธฐ๊ฐ ์์ธก์ด ์ด๋ ค์ด ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์, ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ๋จ์ ์ด ์๋ค(Lee et al., 2011). ์ด์ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก, ๊ฒฝ์ฌ๋๋ง์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ๋ฆ ๋ฐฉํฅ ํ๋ฅ ์ ๊ฒฐ์ ํ๋ Random Walk Model (RWM)์ ์ ์ ํ ๋งค๊ฐ๋ณ์๊ฐ ์
๋ ฅ๋ ๋ฌผ๋ฆฌ ๊ธฐ๋ฐ
๋ชจํ์ ๋นํด ์ป์ ์ ์๋ ์ ๋ณด๊ฐ ๊ฒฝ๋ก์ ํ์ ๋๊ณ ์ ํ๋๊ฐ ๋ฎ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์์ง๋ง, ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด ๋จ์ํ์ฌ ๊ตฌ๋์ด ์ฝ๊ณ ๊ณต๊ฐ์ ํ์ฅ์ด ์ฝ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฅ์ ์
์ฃผ๋ชฉํ์ฌ, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ RWM์ ํ์ฉํ์ฌ ๊ตญ๋ด ์ด๋์๋ ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํ ์ ์๋ ํ ์๋ฅ ์ํ๋ ํ๊ฐ ์ฒด๊ณ๋ฅผ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ๊ตญ๋ด์์๋ Lee et al.(2011)์ด ๊ฒฝ๋ถ ๋ดํ๊ตฐ์, Kim et al.(2014)์ด ์ฐ๋ฉด์ฐ์ ๋์์ผ๋ก RWM์ ์ด์ฉํ ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์๋๋ฐ, RWM ๊ตฌ๋์ ํ์ํ ๋งค๊ฐ๋ณ์ ์ต์ ๊ฐ์ ๋ ์ฐ๊ตฌ์์ ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค.
Lee et al.(2011)์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 1ํ ํ ์ฌ๋ 1.0 ใฅ, ์ ์ง๊ฐ 4.2ยฐ, ๊ด์ฑ๊ฐ์ค์น 2์ธ ๊ฒฝ์ฐ์, Kim et al.(2014)์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 1ํ ํ ์ฌ๋ 2.5 ใฅ, ์ ์ง๊ฐ 8ยฐ, ๊ด์ฑ๊ฐ์ค์น 1.1์ธ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฐ์ฅ ์ข์ ์ฑ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋ฌ๋ค. ์ค์์ค ๋ก์(Lausanne) ๋ํ๊ต์์
๊ฐ๋ฐํ์ฌ ๋ฐฐํฌํ๊ณ ์๋ Flow-R์ ๊ฒฝ์ฌ๋์ ๊ธฐ๋ฐํ์ฌ ์ํ๋๋ฅผ ์ ํํจ์ผ๋ก์จ ํ ์ฌ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ์์ธกํ๋ ์ํํธ์จ์ด๋ก, RWM๊ณผ ์๋ ์๋ฆฌ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ ์ฌํ๋ค.
Park et al. (2013)์ Flow-R์ ์ฐ๋ฉด์ฐ์ ์ ์ฉํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํ์๊ณ , Kang and Kim(2017)์ ๋ค์์ ๊ตญ๋ด ์ง์ญ์ ๋์์ผ๋ก Flow-R ๋งค๊ฐ๋ณ์์ ์ํฅ์ ๋ถ์ํ์๋ค.
2. ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ
์์ธ์ ์์ด๊ตฌ ์ฐ๋ฉด์ฐ ์ผ๋๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์๋ค(Fig. 1). ์ด ์ง์ญ์์๋ 2011๋
7์ ํญ์ฐ๋ก ์ธํ ์ฌ๋ฌ ๊ฑด์ ํ ์๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ฌ ๊ฑด๋ฌผ๊ณผ ๋๋ก์ ํฐ ํผํด๋ฅผ ์ฃผ์๋ค. ๋น์ ๊ด์ฌ์ด ์ง์ค๋์๋ ์ฌํด์ธ ๋งํผ,
์ฌํ ์งํ๋ ๋๊ท๋ชจ ์กฐ์ฌ๋ก ๋ง์ ์๋ฃ๊ฐ ๋จ์์์ด ์ฐ๊ตฌ ๋์ ์ง์ญ์ผ๋ก ์ ํฉํ๋ค.
ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ RWM์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ํํ์๋ค. ์์ค๋ฌผ ์ ๋ณด๋ 1:5,000 ์์น์งํ๋ Ver.2.0์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ด๋ จ ๋ ์ด์ด๋ฅผ ์ถ์ถํ์ฌ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
1:1,000 ์ง๋๊ฐ ๋ ๋ง์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์์ง๋ง, ๋๋ถ๋ถ ์ฐ์ง์์ ์ ์๋์ง ์์ผ๋ฏ๋ก ์ฐ๊ตฌ์๋ ์ ํฉํ์ง ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ ํ๋ฆ์ ์ ๋ฆฌํ๋ฉด Fig. 2์ ๊ฐ๋ค. RWM ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ์ ์์น์งํ๋์์ ์ถ์ถํ ์์ค๋ฌผ ๋ ์ด์ด๋ฅผ ์ค์ฒฉํ์ฌ ๊ฐ์ฒด ์ํ๋๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค.
Fig. 2. Elements of the Research Procedure
3. RWM ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
RWM ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฐ์ฌํ ์์ธก์ง์ ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ผ์ ๋์ ํ ์ฌ๋ฅผ ํ ๋ฉ์ด๋ฆฌ์ฉ ์ธ์ ์
๋ก ํ๋ ค๋ณด๋ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํ๋ค. ์ด๋ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ Eq. (1)๊ณผ ๊ฐ์ด $R_{i}$์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ์ ๋๋ค(Kim et al., 2014; Lee et al., 2011).
์ฌ๊ธฐ์, $i$๋ ์ค์ฌ์
์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฃผ๋ณ ์ฌ๋ ๋ฐฉํฅ์ ์๋ฏธํ๊ณ , $R_{i}$๋ ํ๋ฆ์ด ํด๋น ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ด์ด์ง ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ปํ๋ค. $\theta_{i}$๋
๊ฒฝ์ฌ๋์ด๊ณ , $I n_{i}$์ ์งํ๋ฐฉํฅ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํ ๋ณ์์ด๋ค. ์งํ๋ฐฉํฅ $I n_{i}$์ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ค์ ํ ๊ฐ์ด๋ฉฐ, ๋๋จธ์ง ๋ฐฉํฅ์ $I
n_{i}$์ ๋ชจ๋ 1์ด๋ค. ๋ชจ๋ ๋ฐฉํฅ $R_{i}$๊ฐ ๊ณ์ฐ๋๋ฉด, Eq. (2)์ ๊ฐ์ด ๋์ $U_{i}$๋ฅผ ๋ฐ์์์ผ 0๋ณด๋ค ํฌ๊ณ $R_{i}$ ํฉ๋ณด๋ค ์์ ์์์ ์ $Nr$์ ์์ฑํ๋ค.
์ต์ข
์ ์ผ๋ก $Nr$์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ฐฉํฅ์ด ๊ฒฐ์ ๋๋ค.
$Nr<R_{1}$ โ 1๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}<Nr<R_{1}+R_{2}$ โ 2๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}+R_{2}<Nr<R_{1}+R_{2}+R_{3}$ โ 3๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}+R_{2}+R_{3}<Nr<R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}$ โ 4๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}<Nr<R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}+R_{5}$ โ 5๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}+R_{5}<Nr<R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}$ $+R_{5}+R_{6}$โ 6๋ฒ ๋ฐฉํฅ
$R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}+R_{5}+R_{6}<Nr<R_{1}+R_{2}+R_{3}+R_{4}$ $+R_{5}+R_{6}+R_{7}$โ
7๋ฒ ๋ฐฉํฅ
๋๋จธ์ง ๊ฒฝ์ฐ โ 8๋ฒ ๋ฐฉํฅ
Fig. 3์ ์ฐ๋ฉด์ฐ ์ฐ์ฌํ ๋ฐ์ ์ง์ ์ค ๋ ๊ณณ(A, B)์ ๊ธฐ์กด RWM์ ์ ์ฉํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ์ด๋ค. ์ฐ์ฌํ ๋ฐ์ ์ง์ ์์ 1 ใฅ ํ ์๋ฅ ๋ฉ์ด๋ฆฌ๋ฅผ 1,000ํ
๋ฐ์์์ผฐ์ผ๋ฉฐ, ๊ด์ฑ ๊ฐ์ค์น 1.05๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. A ๊ฒฝ๋ก์์ ํ ์๋ฅ ๊ฒฝ๋ก๊ฐ ์ต๋ ๊ฒฝ์ฌ์ ์ ์ง๋์น๊ฒ ์ง์ค๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ ๊ฒฝ์ฌ๋๊ฐ
๋ฎ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐฉํฅ๋ณ ํ ์๋ฅ ์งํ ํ๋ฅ ์ด ๊ฒฝ์ฌ๋์ ์ง๋์น๊ฒ ๋ฏผ๊ฐํ ๊ฒ์ ๊ธฐ์ธํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์
๋์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ฐฉํฅ๋ณ ํ ์๋ฅ ์ด๋ ํ๋ฅ (Eq. (1))์ ๊ณ์ฐํ ๋ ์ค์ฌ์
์ ๋์ด๋ฅผ ์ผ์ ๋(dh) ๋์ฌ์ ์ ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ์ ํ์๋ค. ์ค์ฌ์
๋์ด์ ๋ณํ๋ฅผ ์ฃผ๋ ๊ฒ์ Horton et al.(2013)์ด Flow-R ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ ๊ฐ์ ์ ์ฌ์ฉํ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ์๋ก ์์ ์ธ๊ธํ์๋ฏ์ด Flow-R์ ๋ฌด๋ฃ๋ก ๋ฐฐํฌ๋๊ณ ์๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ด๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์ด์ฉํ ์ฐ๊ตฌ๋
๋ค์ ๋ฐํ๋์๋ค(Kang and Kim, 2017; Lee and Kim, 2019; Park et al., 2013). Flow-R์ ๊ฒฝ์ฌ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ฅ ์ ์ด์ฉํ๋ค๋ ์ ์์ RWM ์ ์ฌํ ๊ฐ๋
์ ์ฌ์ฉํ๋ฏ๋ก, Flow-R์์ ์ฌ์ฉํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐจ์ฉํ์ฌ RWM์ ์ ์ฉํ๋
์คํ์ ํ์๋ค. ๊ฐ์ ๋ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ๊ฐ์ ์ฅ์์ ์ ์ฉํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 4์ ๊ฐ๋ค. dh๊ฐ ์ ์ฉ๋ ๊ฒฝ์ฐ ํ ์๋ฅ ๊ฒฝ๋ก๊ฐ ๊ฐ์ ๋ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๊ณ , ํนํ dh=1 m์ผ ๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ค์ ๊ฒฝ๋ก์ ๊ฐ์ฅ ์ ์ผ์นํ์๋ค.
Fig. 4์์ ์์ผ๋ก ํ์๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ค๋ฅธ ์ง์ญ์ ๋นํด ์ํ๋๊ฐ ๋๊ฒ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๋ ๊ณณ์ด๋ค. Fig. 4(b) ์์ ๋ถ์ ๋ถ๋ถ์ ๊ฒฝ๋ก ๋์ ๊ฐ์ด ์ต๋ ์ฝ 198,000ํ, Fig. 4(c) ์์ ๋ถ์ ๋ถ๋ถ์ ์ต๋ ์ฝ 12,300ํ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํ ์๋ฅ ๋ฐ์ํ์๊ฐ 1,000ํ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ ๋น์ ์์ ์ธ ๊ฐ์ด๊ณ , ์ด๋ก ์ธํ์ฌ ์ ๋ฐ์ ์ธ
์ํ๋ ๋ถํฌ๊ฐ ๊ท ํ์ ์์๋ค. ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ณผ์ ์์ ํ ์ฌ๊ฐ ์ญ๋ฅํ์ฌ ์ข์ ์ง์ญ์์ ๋งด๋๋ ๊ฒ์ด ์์ธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ์ถ์ ๋๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ
ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ๊ด์ฑ ํํฐ(Horton et al., 2013)๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ์๋ค. ๊ด์ฑ ํํฐ๋ Fig. 5์ ๊ฐ์ด ์ค์ฌ์
(์์)์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์งํ ๋ฐฉํฅ ์
์ ๋์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๋ถ์ฌํ๋ค. ํํฐ์ ๊ฐ ์
๊ฐ์ Eq. (1)์ $I n_{i}$์ ๋์
๋๋๋ฐ, ์ด๋ก์จ ๊ด์ฑ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ์ ์ฉ๋๋ ๋ฒ์๋ฅผ ์กฐ์ ํ ์ ์๊ณ ๋์์ ํน์ ๋ฐฉํฅ ํ๋ฆ์ ์ฐจ๋จํ ์ ์๋ค.
์ค์ฌ์
๋์ด ๋ณํ(dh)์ ๊ด์ฑ ํํฐ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
๊ฒฐ๊ณผ๋ Figs. 6 and 7๊ณผ ๊ฐ๋ค. ํํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํด, ํํฐ A, B๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์์ ๋ ๊ณ ์ํ ๊ฒฝ๋ก(๋ถ์ ์ )๊ฐ ์ต๋ ๊ฒฝ์ฌ์ ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถํฌํ๊ณ ์ฃผ๋ณ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก
์ ์ฐจ ์ํ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์ฌ ์ํ๋ ๋ถํฌ๊ฐ ๊ฐ์ ๋์์์ ์ ์ ์๋ค. ๊ฒฝ๋ก ๋์ ๊ฐ์ด 1,000ํ๋ฅผ ์ด๊ณผํ๋ ์ง์ ๋ ๋ํ๋์ง ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋
๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์ ํ๋ฆ์ ํ์ฉํ๋ ํํฐ C๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๊ณ ์ํ ๊ฒฝ๋ก๊ฐ ์ข์ ์ง์ญ์ ์ง์ค๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ฒฝ๋ก ๋์ ๊ฐ์ด ์ต๋ 36,270ํ์ ๋ฌํ์ฌ
๊ฐ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
Fig. 3. Random Walk Model (RWM) Simulation Result on Mt. Umyeon
Fig. 4. Improved Random Walk Model (RWM) Simulation Results according to dh (Site A in Fig. 3)
Fig. 5. Inertia Filters for the Random Walk Model (RWM) Simulation
Fig. 6. Improved Random Walk Model (RWM) Simulation Results according to dh and Inertia Filter (Site A)
Fig. 7. Improved Random Walk Model (RWM) Simulation Results according to dh and Inertia Filter (Site B)
4. ํ ์๋ฅ ํผํด ์์ธก
4.1 ์์น์งํ๋ ๋ ์ด์ด ์ถ์ถ
์์น์งํ๋Ver2.0์ ๊ตํต, ๊ฑด๋ฌผ, ์์ค, ์์, ์๊ณ, ์งํ, ๊ฒฝ๊ณ, ์ฃผ๊ธฐ ๋ฑ 8๊ฐ ์์ญ(๋๋ถ๋ฅ)์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ฉฐ, ์ฌ๊ธฐ์ ์ํ๋ ์งํยท์ง๋ฌผ์ ๋ค์
108๊ฐ ์ค๋ถ๋ฅ์ 683๊ฐ ์๋ถ๋ฅ ์ฒด๊ณ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ๋ฅ๋๋ค. ์์น์งํ๋Ver.2.0์ ์ค๋ถ๋ฅ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ 108๊ฐ ๋ ์ด์ด์ ์งํฉ์ฒด์ด๋ฉฐ, ์ด๋ค ์ค ํผํด ์์ธก
๋์์ ํฌํจํ ๋์๋ฌผ ๋ฒ์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ๊ด๋ จ ๋ฒ๋ น์ ๊ฒํ ํ์๋ค. ์์ฐ์ฌํด๋์ฑ
๋ฒ ์ํ๋ น ์ 30์กฐ๋ ๋น์๋์ฒ๊ณํ ์๋ฆฝ์ด ํ์ํ ์์ค๋ฌผ๋ก ๊ณตํญ์์ค,
์ฒ ๋์์ค, ์ ๊ธฐ์ค๋น ๋ฑ ์ฌ๋ ์ข
๋ฅ์ ์์ค์ ๊ท์ ํ๋ค. ์ฌ๋ ๋ฐ ์์ ๊ด๋ฆฌ ๊ธฐ๋ณธ๋ฒ ์ํ๋ น์ ๋ณํ 2์์ ๊ตญ๊ฐํต์ฌ๊ธฐ๋ฐ ๋ถ์ผ๋ฅผ ์๋์ง, ์ ๋ณดํต์ , ๊ตํต์์ก,
๊ธ์ต, ๋ณด๊ฑด์๋ฃ, ์์๋ ฅ, ํ๊ฒฝ, ์ ๋ถ์ฃผ์์์ค, ์์ฉ์, ๋ฌธํ์ฌ, ๊ณต๋๊ตฌ๋ก ๋๋์ด ๊ธฐ์ค์ ์ง์ ํ๊ณ ์๋ค. ์์ฐ์ฌ๋ ๊ตฌํธ ๋ฐ ๋ณต๊ตฌ ๋น์ฉ ๋ถ๋ด๊ธฐ์ค ๋ฑ์
๊ดํ ๊ท์ ์ 4์กฐ๋ ๊ตญ๊ณ ๋ ์ง๋ฐฉ๋น ๋ฑ์ ์ง์๋ฐ์ ์ ์๋ ์ฌ๋๋ณต๊ตฌ์ฌ์
๋์์ผ๋ก ์ฃผํ ๋ณต๊ตฌ, ๋๊ฒฝ์ง ๋ฐ ์ผ์ ๋ณต๊ตฌ, ๊ณต๊ณต์์ค ๋ณต๊ตฌ ๋ฑ ์ผ๊ณฑ ๋ถ์ผ๋ฅผ
์ง์ ํ๊ณ ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ๋ฒ๋ น์ ๊ท์ ๋ ์์ค๋ฌผ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ ์ด์ด ์ค ์์น์งํ๋ ํ์ค ๋ ์ด์ด ๋ชฉ๋ก์๋ ์์ง๋ง 1:1,000 ์ง๋์์๋ง ๊ตฌํ๋์๊ฑฐ๋ ์์ง
๋ฐ์๋์ง ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ด๋ ๋ ์ด์ด๋ค์ ์ฐ๊ตฌ ๋์์์ ์ ์ธํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก, ํ ์๋ฅ ํผํด ์์ธก์ ์ฌ์ฉ๋ ๋ ์ด์ด๋ Table 1๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๊ฐ์ข
์ ๋ถ๊ธฐ๊ด, ์๋ฃ๊ธฐ๊ด, ๋ฐ์ ์, ๊ณตํญ ๋ฑ ์ฃผ์ ์์ค๋ฌผ์ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์ด์ด์ ํฌํจ๋์ด ์์ฑ์ ๋ณด๋ก ๊ตฌ๋ถ๋๋ค. ๋ค๋ง, ์์ฑ์ ๋ณด ์ฉ๋ ํญ๋ชฉ์ ๋ฒ์,
๊ฒฝ์ฐฐ์๋ฅผ ์
๋ฌด์์ค๋ก, ์ฃผ๋ฏผ์์น์ผํฐ๋ฅผ ๊ทผ๋ฆฐ์ํ์์ค๋ก ๋ถ๋ฅํ๊ณ ์์ด, ์ฉ๋๋ง ๋ณด์์๋ ์์ค๋ฌผ์ ์ค์๋๋ฅผ ํ์
ํ ์ ์๊ณ ์ฃผ๊ธฐ๋ ํจ๊ป ํ์ธํด์ผ ํ๋ค.
Table 1. Digital Topographic Map Layers for Debris Risk Assessment
Category
|
Layer
|
Code
|
Shape
|
Attribute data
|
Traffic
|
road centerline
|
A0020000
|
polyline
|
road number, name, type, width, etc.
|
bridge
|
A0070000
|
polygon
|
name, type, material
|
tunnel entrance
|
A0123373
|
polyline
|
name
|
railroad centerline
|
A0171119
|
polyline
|
name, type
|
platform
|
A0191221
|
polygon
|
name
|
Building
|
building
|
B0010000
|
polygon
|
name, type, use, note
|
Facility
|
cultural properties
|
C0310000
|
point
|
name, type
|
gas station
|
C0423365
|
point
|
name, type
|
Vegetation
|
farmland boundary1
|
D0010000
|
polygon
|
type
|
farmland boundary2
|
D0020000
|
polygon
|
โ
|
4.2 ์์ค๋ฌผ ํผํด ์์ธก
๊ฑด๋ฌผ๋ก ๋ํ๋๋ ๋ฉด ๊ตฌ์กฐ ๋ ์ด์ด์์๋ ๊ฐ ๊ฐ์ฒด์ ์ค์ฒฉ๋๋ ํฝ์
์ ์ถ์ถํ ์ ์๋ค. ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์ด์ด๋ฅผ ์๋ก ๋ค๋ฉด, Fig. 8(a)์์ ๊ฑด๋ฌผ๊ฐ์ฒด ๋ด๋ถ ์ํ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์๊ณ , ์ด๋ค์ ํ๊ท ๊ฐ์ด ํด๋น ๊ฑด๋ฌผ์ ์ํ๋(Fig. 8(b))๊ฐ ๋๋ค. ํฝ์
์ค์ฌ ์์น๊ฐ ๊ฑด๋ฌผ ํด๋ฆฌ๊ณค ๋ด๋ถ์ ๋ค์ด์ค๋ฉด ๊ฑด๋ฌผ์ ํฌํจ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ArcGIS ๋๊ตฌ(zonal statistics)๋ฅผ
์ด์ฉํ์ฌ ์ํํ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐ์ ๋ ์ํ๋๋ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์ด์ด ์์ฑ์ ๋ณด์ ํตํฉ์์ผฐ๋ค.
์ฐ๋ฉด์ฐ ๋จ์ชฝ์ ์์นํ ํ์ด๋ง์์ ๋์์ผ๋ก ๊ฑด๋ฌผ๋ณ ํ ์๋ฅ ์ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Fig. 9์ ๊ฐ๋ค. ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ์ Natural Break ๋ถ๋ฅ๋ฒ(Jenks, 1967)์ ์ ์ฉํ์ฌ ์, ์ค, ํ, ์ํ๋ ์์์ 4๋จ๊ณ๋ก ๋๋์๋ค. ์ดํ ์ํ๋ ํ ๋ฑ๊ธ์ ์ต์ ๊ฐ์ ํ์ฅํ์ฌ ์ต์ข
๋ฑ๊ธ์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค. ์ด๋ ์ํ๋์ ๋ถํ์ค์ฑ์ด
๋์ ํ ์๋ฅ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ํ๋๊ฐ ๋ฎ์ ๊ฑด๋ฌผ๋ ํผํด ๋์์ ํฌํจ์ํฌ ํ์๊ฐ ์๋ค๋ ํ๋จ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ฉด ๊ตฌ์กฐ ๊ฐ์ฒด๋ค์ ๋นํด ์ ๊ตฌ์กฐ ๊ฐ์ฒด๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๊ธธ์ด๊ฐ ๊ธธ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋๋ก์ ๊ฐ์ ์ ๊ฐ์ฒด๋ ๊ฐ์ฒด๋ณ ์ํ๋๋ณด๋ค ๊ฐ์ฒด ๋ถ์๋ณ ์ํ๋ ํ๊ฐ๊ฐ ํ์ํ
๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ Fig. 10๊ณผ ๊ฐ์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์ ์๋ ์ํ์ง๋(Fig. 10(a))๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋๋ก ๊ฐ์ฒด ์ค ์ํ์ด ์์๋๋ ๋ถ๋ถ์ ์๋ผ๋ด๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ํ์ง๋๋ฅผ ํด๋ฆฌ๊ณค์ผ๋ก ๋ณํํ์๊ณ (Fig. 10(b)), ์ํ์ง๋ ํด๋ฆฌ๊ณค๊ณผ ๋๋ก ๋ ์ด์ด๋ฅผ ์ค์ฒฉํ์ฌ ํผํด๊ฐ ์์๋๋ ๋๋ก๋ฅผ ์ถ์ถํ์๋ค(Fig. 10(c)). ์ด ๊ณผ์ ์์ ํด๋ฆฌ๊ณค ๋ด๋ถ์ ์ธ๋ถ์ ์์ ์ฌ๋ค์ ์ ๊ฑฐ๋์๋ค. Fig. 10(d)์ ๋ถ์ ํด๋ฆฌ๋ผ์ธ๋ค์ด ํ ์๋ฅ ํผํด๊ฐ ์์๋๋ ๋๋ก์ด๋ค. ๋๋ก ๋ ์ด์ด ์์ฑ์ ๋ณด๋ฅผ ํ์ฉํ๋ฉด Table 2์ ๊ฐ์ด ๋๋น๋ ๊ตฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ ํต๊ณ๋ฅผ ๋ผ ์ ์๋ค.
Fig. 11์ ์์ ๊ฐ์ ์์
์ ํ์ฐฝ๊ตฐ ์ง๋ถ๋ฉด ๋ด์ฐ๋ฆฌ ์ฐ์ง์ ์ ์ฉํ ์์์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆผ๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ ์ง์ ์์ ํ ์๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ฑด๋ฌผ, ๋๊ฒฝ์ง, ๋๋ก, ๊ต๋์ด
ํผํด๋ฅผ ์
์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธก๋์๋ค. ๋ฉด ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ ๋๊ฒฝ์ง์ ๊ต๋์ ํผํด ์์ธก์๋ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์ด์ด์ ์ฌ์ฉํ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๊ทธ๋๋ก ์ ์ฉ๋์๋ค. ๊ฒฝ์์ง 5,673 ใก์
๊ฑด๋ฌผ ๋ค ์ฑ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 410ํธ ์ง๋ฐฉ๋๋ฅผ ํฌํจํ ์ฝ 211 m ๋๋ก๊ฐ ํผํด๋ฅผ ์
์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค. ์ํ๋๋ ๋ฎ์ง๋ง, ๋ชจ๋ฆฌ2๊ต(์ฝํฌ๋ฆฌํธ ๋๋ก๊ต)๋ ํ ์๋ฅ
ํผํด ๋ฒ์์ ํฌํจ๋๋ค.
Fig. 8. Damage Prediction for Buildings
Fig. 9. Risk Assessment for Buildings in Hyeongchon Village at the Foot of Mt. Umyeon
Fig. 10. Risk Assessment for Roads in Hyeongchon Village, Mt. Umyeon: (a) Debris Flow Risk Map (Raster), (b) Debris Flow Risk Map (Polygon), (c) Overlaid Layers, and (d) Roads Expected to be Damaged
Fig. 11. Risk Assessment for Facilities in Bongsan-ri, Pyeongchang-gun
Table 2. Statistics of Roads Expected to be Damaged in Hyeongchon Village, Mt. Umyeon
Criteria
|
Classification
|
Length (m)
|
Percentage
|
Note
|
Width
|
Under 12 m
|
4065.4
|
63.8
|
|
12โ25 m
|
778.5
|
12.2
|
|
25โ40 m
|
โ
|
0.0
|
|
40โ70 m
|
1527.7
|
24.0
|
|
Type
|
Village road
|
187.8
|
2.9
|
|
Unclassified
|
5640.1
|
88.5
|
Including expressway 137.2 m
|
Path
|
457.3
|
7.2
|
|
General national highway
|
86.4
|
1.4
|
Ansan-Cheorwon Road No.47
|
Pavement
|
Unpaved
|
1100.3
|
17.3
|
|
Paved
|
5271.3
|
82.7
|
|
* total 6371.6 m
5. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ RWM ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ ํตํด ์ ์๋ ํ ์๋ฅ ์ํ์ง๋์ ์์น์งํ๋๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ค๋ฌผ์ด ํผํด๋ฅผ ์
์ ํ๋ฅ ์ฆ, ์ํ๋๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ ๊ธฐ๋ฒ์
์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์์ RWM ๊ฐ์ ๋ฐฉ์์ ์ ์ํ์๊ณ , ๊ด๋ จ ๋ฒ๋ น์ ๊ฒํ ํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์ํ ๋ ์ด์ด๋ฅผ ์์น์งํ๋๋ก๋ถํฐ ์ ํํ์ฌ ์ถ์ถํ์๋ค. ์๋ฃ
๊ตฌ์กฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ๋ ์์ธก ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ๊ณ ์ํ๋๋ฅผ ์์ฑ์ ๋ณด์ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ๋ค์ํ ์ถ๋ ฅ๋ฌผ์ ์์ฑํ์๋ค. ์ฐ์ฌํ ๋ฐ์์์๋ถํฐ ํผํด ์์ ์์ค๋ฌผ ์ถ๋ ฅ๊น์ง์
์ฒด๊ณ๋ฅผ ์ ์ํ์์ง๋ง, ๋จ๊ณ๋ณ ์ฐ๊ฒฐ ๊ณผ์ ์๋ ํด๊ฒฐํด์ผ ํ ๋ฌธ์ ๋ค์ด ๋จ์์๋ค. ๋จผ์ , ์๋ฎฌ๋ ์ด์
ํด์๋์ ํผํด ์์ธก์ ์ ์ฉ๋๋ ํด์๋ ์ฌ์ด์ ์ ํ์ ๋ํ
๋
ผ์๊ฐ ๋ ํ์ํ๋ค. ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ดํด๋ณด๋ฉด ๊ตญ๋ด ํ ์๋ฅ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ฐ๊ตฌ์๋ 5 m ํด์๋ DEM์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ๋ณดํธ์ ์ด์ง๋ง, ํผํด ์์ธก์ ์ฌ์ฉ๋๋
ํ ์๋ฅ ์ํ์ง๋๋ ๊ทธ ์ด์์ ํด์๋๋ฅผ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ด ๋ฐ๋์งํ๋ค. 150 ใก ์ดํ ๋ฉด์ ์ ๊ฐ๋ ์์ ๊ฑด๋ฌผ(์ฃผ๋ก ์ผ๋ฐ ์ฃผํ)๋ค์ 5 m ํด์๋ ์ํ์ง๋๋ฅผ
์ ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ ํฝ์
ํ๋์ ์ํฅ์ด ์ง๋์น๊ฒ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. Fig. 11์์์ฒ๋ผ ๋จ์ผ ๊ฐ์ฒด๋ก ์ถ์ถ๋๋ ๊ฒ์ด ์์ฐ์ค๋ฌ์ด ๋๋ก๊ฐ ์กฐ๊ฐ์กฐ๊ฐ ์ถ์ถ๋ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ค์
ํตํฉ ๋ฐฉ์, ์์ค๋ฌผ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํ๋ ๋ฑ๊ธ ๊ฒฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ ํ์ํ ๋ถ๋ถ์ด๋ค.
์์น์งํ๋ ์์ฑ์ ๋ณด๋ ์ ์ฉํ ๊ฐ์ฒด ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ด๊ณ ์๋ค. ํนํ ๊ฑด๋ฌผ ๋ ์ด์ด ์์ฑ์ ๋ณด๋ ์ฉ๋, ๋ฉด์ , ์ธต์, ์ฃผ๊ธฐ ๋ฑ ์์ธํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ด๊ณ ์์ด ๊ฑด๋ฌผ์ ํ์
ํ๋
๋ฐ ๋ง์ ๋์์ด ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ 4.1์ ์ ๊ธฐ์ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋ถ ์ฃผ์ ๊ธฐ๊ด์ด๋ ์ค์ํ ์์ค๋ค์ ์ฃผ๊ธฐ๋ก๋ง ๊ตฌ๋ถํ๊ณ ์๋ ์ ์ ๊ฐ์ ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
๋ค์ํ ๊ณต๊ฐ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ ํ๋ซํผ์ด ๋์ด๋๊ณ ๋ฉํ๋ฒ์ค, ๋์งํธ ํธ์ ๋ฑ ๊ฐ์ํ์ค์ ๋ํ ๊ด์ฌ์ด ๋์์ง์ ๋ฐ๋ผ GIS๊ฐ ๋ณดํธํ๋๋ฉด์ ์์น์งํ๋ ์์๋
๋์ด๋๊ณ ์๋ค. ์ด์ ๋๋ถ์ด ๊ธฐํ๋ณํ์ ์ํฅ์ด ์ ์ฐจ ๊ฐ์ํ๋๋ฉด์ ๋ฐฉ์ฌ์ ๋ํ ๊ด์ฌ ๋ํ ๋์์ง๊ณ ์๋ ํ๋ฆ์ ์๊ฐํ๋ฉด, ์์ค๋ฌผ ์ค์๋๋ฅผ ์ฝ๊ฒ ๊ตฌ๋ถํ
์ ์๋๋ก ์์ฑ์ ๋ณด ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์์ ํ๋ ๋ฐฉ์๋ ๊ณ ๋ คํ ๋งํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ดํดํ๊ธฐ ์ฌ์ด ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์์ธํ ์ํ๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ง๋์ ํํํ ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค. 1ํ ํ ์ฌ๋์ด๋ ํ ์ฌ๋ ๋ฐ์
ํ์ ๋ฑ RWM ๊ตฌ๋์ ์๊ตฌ๋๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ดํดํ๊ธฐ ์ด๋ ต์ง ์์ผ๋ฏ๋ก, ๋ช ์ฐจ๋ก ์๋๋ฅผ ํตํด ์ต์ ๊ฐ์ ์ฐพ๋ ๋ฐ ํฐ ์ด๋ ค์์ด ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
๋ ์ํ๋ ํ๊ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์์ฑ์ ๋ณด์ ํตํฉ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ GIS ๋๊ตฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ค์ํ ํํ์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ณ , ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ชฉ๋กํํ๊ฑฐ๋ ๊ฐ์ข
ํต๊ณ๋ฅผ ์์ฑํ ์๋
์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ํ ์๋ฅ ์ํ๋ ํ๊ฐ ์ฒด๊ณ๋ฅผ ์ฌ์ฉ์ ์นํ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ ์ํค๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋ ๊ฒ์ด๋ผ ๊ธฐ๋ํ๋ค. ๋, ํ ์๋ฅ๋ฟ ์๋๋ผ ํ์๋
์ฐ๋ถ๊ณผ ๊ฐ์ ์ฌํด์ ๋ํด ์ํ ์ง์ญ ๋๋ ํผํด ์ง์ญ์ด ๊ฒฐ์ ๋๋ฉด, ํด๋น ์ง์ญ์ ํผํด๋ฅผ ์์ธกใปํ์
ํ๋ ๋ฐ์๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์ํ ํผํด ์์ธก๊ธฐ๋ฒ์ด ํ์ฉ๋
์ ์๋ค.
๊ฐ์ฌ์ ๊ธ
์ด ๋
ผ๋ฌธ์ 2022๋
์ ๋ถ(๊ตญํ ๊ตํต๋ถ)์ ์ฌ์์ผ๋ก ๊ณต๊ฐ์ ๋ณด ์ต๋ณตํฉ ํต์ฌ์ธ์ฌ ์์ฑ์ฌ์
์ ์ง์์ ๋ฐ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์(2019-08-02).
References
Choi, H. S., Lee, C. W., Kim, K. H., Youn, H. J. and Kim, G. Y. (2013). โDeveloping
the humanity and social risk index for landslide disasters in city.โ Journal of The
Korean Society of Hazard Mitigation, KSHM, Vol. 13, No. 5, pp. 203-210. DOI: 10.9798/KOSHAM.2013.13.5.203
(in Korean).
Dore, M. H. I. (2005). โClimate change and changes in global precipitation patterns:
What do we know?.โ Environment International, Vol. 31, No. 8, pp. 1167-1181. DOI:
10.1016/j.envint.2005.03.004.
Gamma, P. (2000). โDfwalk-ein murgang-simulationsprogramm zur gefahrenzonierung.โ
Geographica Bernensia, G66 (in German).
Horton, P., Jaboyedoff, M., Rudaz, B. and Zimmermann, M. (2013). โFlow-R, a model
for susceptibility mapping of debris flows and other gravitational hazards at a regional
scale.โ Natural Hazards and Earth System Sciences, Vol. 13, No. 4, pp. 869-885. DOI:
10.5194/nhess-13-869-2013.
Jenks, G. F. (1967). The data model concept in statistical mapping, International
Yearbook of Cartography, pp. 186-190.
Kang, H. S. and Kim, Y. T. (2017). โParameter analysis of flow-R model for physical
vulnerability assessment of debris flow disaster in regional scale.โ Journal of The
Korean Society of Hazard Mitigation, KSHM, Vol. 17, No. 4, pp. 233-245. DOI: 10.9798/KOSHAM.2017.17.4.233
(in Korean).
Kim, G. H., Won, S. Y. and Mo, S. H. (2014). โUmyeon mountain debris flow movement
analysis using random walk model.โ Journal of the Korean Society of Surveying, Geodesy,
Photogrammetry and Cartography, Vol. 32, No. 5, pp. 515-525. DOI: 10.7848/KSGPC.2014.32.5.515
(in Korean).
Korea Meteorological Administration (KMA) (2011). Abnormal climate report (No. 11-1360000-000705-01)
(in Korean).
Lee, C. W., Woo, C. S. and Youn, H. J. (2011). โAnalysis of debris flow hazard zone
by the optimal parameters extraction of random walk model -case on debris flow area
of Bonghwa county in Gyeongbuk province-.โ Journal of Korean Forest Society, Vol.
100, No. 4, pp. 664-671 (in Korean).
Lee, H. N. and Kim, G. H. (2019). โFlow-R simulation of debris flow on Mt. woomyeon.โ
Journal of Korean Society for Geospatial Information Science, Vol. 27, No. 6, pp.
61-71. DOI: 10.7319/kogsis.2019.27.6.061 (in Korean).
Park, D. W., Lee, S. R., Nikhil, N. V., Kang, S. H. and Park, J. Y. (2013). โDebris
flow hazard zonation by probabilistic analysis (Mt. Woomyeon, Seoul, Korea).โ International
Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology, Vol. 2, No.
6, pp. 2381-2390.
Park, J. W. and Kim, S. (2015). โDevelopment of importance evaluation system for
national major infrastructures using AHP method.โ The Journal of the Korea Contents
Association, Vol. 15, No. 8, pp. 532-543. DOI: 10.5392/JKCA.2015.15.08.532 (in Korean).
Park, Y. K., Kim, J. S., Jo, D. J. and Kim, S. D. (2015). โUrban mud and debris flow
disaster vulnerability assessment associated with landslide hazard map: Application
to Busan, Korea.โ Journal of The Korean Society of Hazard Mitigation, KSHM, Vol. 15,
No. 5, pp. 283-289. DOI: 10.9798/KOSHAM.2015.15.5.283 (in Korean).
Trenberth, K. (2011). โChanges in precipitation with climate change.โ Climate Research,
Vol. 47, No. 1, pp. 123-138. DOI: 10.3354/cr00953.