-
1. ์ ๋ก
-
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
-
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
-
2. ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ ๊ณ ์ฐฐ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ฒํ
-
2.1 ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ
-
2.2 ๋ค๋ณ๋๋ถ์ ์ด๋ก ๋ฐ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ
-
3. ๋ถ์ ์๋ฃ
-
4. ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ตฌ์ถ
-
4.1 ์์ธ๋ถ์
-
4.2 ๊ตฐ์ง๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ
-
4.3 ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ฐ์
-
4.4 ๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๋ฐฉ๋ฒ๋ก
-
5. ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๊ฒ์ฆ
-
6. ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ ํฅํ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์
1. ์ ๋ก
1.1 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ๋ชฉ์
์ฒ ๋์ญ ์น๊ฐ์์์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฒ ๋์์ค์ ๊ณํ ๋ฐ ์ด์์ ์ค์ํ ์์๋ก ํ์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ณ๋จ์ด๋ ๋๊ธฐ๊ณต๊ฐ, ๋ณดํํต๋ก์
๊ฐ์ ๊ธฐ์กด์ ์ญ์ฌ์์ค์ ์ค๊ณํ๊ณ (Korea Rail Network Authority, 2010a), ํ์น์ผํฐ ์์ค์ ์๋น์ค์์ค ๋ถ์์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ํํฉ๋ถ์
๋ฐ ํฅํ ์ด์๊ณํ์ ๋ง๋ จํ๋ค(Ministry of Land, Transport and Maritime Affairs, 2010).
๋์์ฒ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํน์ง์ ๊ฐ๋๋ค. ๋จผ์ , ์์นด๊ณ ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์น์ฉ์ฐจ์ ๋นํ์ฌ ๋์ค๊ตํต์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด
๋ ๋์ผ๋ฉฐ, ํนํ ๊ด์ญ์ฒ ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด ์ฝ 25%, ๋์์ฒ ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 17%์ ๊ฐ์ ๊ฐ๋ ๋ฑ ์ฒ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ์กฐ์ฌ๋์๋ค(Vuchic,
2005 ์ฌ์ธ์ฉ). ๋ํ, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฃผ๊ฑฐ์ง๊ตฌ์์ ์
๋ฌด์ง๊ตฌ๋ก์ ํตํ์ ์ค์ ์ฒจ๋์, ๋ฐ๋๋ฐฉํฅ์ ์คํ์ฒจ๋์์ ์ง์คํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๋ฉฐ, ์์
์ง๊ตฌ์ ๊ฒฝ์ฐ
์๋์ ์ผ๋ก ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด ๋ฎ์ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ธ๋ค(Black, 1995).
ํ์ฌ ์ฐ๋ฆฌ๋๋ผ์์ ์ ๊ท ์ฒ ๋์ญ์ฌ๋ฅผ ๊ฑด์คํ ๋ ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ ์น๊ฐ์์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ง์นจ ๋ฑ์ ๋ช
ํํ ์ ์๋์ด ์์ง ์์ผ๋ฉฐ, ์ฐ๊ตฌ์์ ์์จ์ ์ธ ํ๋จ์
๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๊ทธ ๊ฐ์ ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ์๋ฅผ ์ ํํ ์ถ์ ํ๋ ๋ฐ์ ์ด๋ ค์์ด ์๊ณ , ์ด๋ ์ ๊ท์ญ์ฌ์ ๊ท๋ชจ์ฐ์ ์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ
์ผ๊ธฐ์ํจ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ ๊ท ์ญ์ฌ ๊ฑด์ค ์, ๋์์ฒ ๋ ์ญ์ ์ด์ฉํ๋ ์น๊ฐ์์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ถ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ก์ ์์ธ์ ๋์์ฒ ๋ ์ญ๋ณ ์น๊ฐ์์
ํจํด๊ณผ ์ญ์ธ๊ถ์ ํ ์ง์ด์ฉ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ถํ์ฌ ๋์์ฒ ๋์ ์ฅ๋ ๊ฑด์ค ๋ฐ ์ด์๊ณํ์ ํจ์จํ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์ ํ๋ค.
1.2 ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฒ์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฒ ๋์ฐ์
์ ๋ณด์ผํฐ์์ ์ ๊ณตํ๋ 2011๋
์์ธ์ ๋์์ฒ ๋ ์ญ๋ณ ์นํ์ฐจ์ธ์ ์๋ฃ(http://www.kric.or.kr/index.jsp)๋ฅผ
๋ฐํ์ผ๋ก ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ํน์ฑ์ ์ฐ์ถํ๊ณ , ์น๊ฐ์์ ํจํด๊ณผ ํ ์ง์ด์ฉ ํน์ฑ์ ๋ฐ์ํ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ฐ๊ตฌ์ ํ๋ฆ์ Fig.
1๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๋์์ฒ ๋์ญ์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ญ์ ์ด์ฉํ๋ ์น๊ฐ์์ ํจํด๊ณผ ์ง์ ์ ์ธ ๊ด๋ จ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ํ ์ง์ด์ฉํน์ฑ๊ณผ ๊ตํตํน์ฑ์ ๋งค์ฐ ๋ฐ์ ํ ๊ด๋ จ์ด ์์ผ๋ฏ๋ก, ์ญ์ธ๊ถ์
ํน์ฑ ๋ํ ํด๋น ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ์น๊ฐ์์ ํจํด๊ณผ ๊น์ ๊ด๋ จ์ฑ์ ๊ฐ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์
๋ ฅ๋ณ์๋ก์ ์น๊ฐ์์ ํจํด ๋ณ์์ ํ ์ง์ด์ฉ ๋ณ์๋ฅผ ์ค์ ํ๊ธฐ๋ก ํ๋ค.
์น๊ฐ์์ ํจํด ๋ณ์๋ก๋ ๊ฐ ๋์์ฒ ๋ ์ญ์ฌ๋ณ ์นํ์ฐจ ์ธ์์ ํน์ง์ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์, ์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ(2์๊ฐ), ์คํ ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ(2์๊ฐ),
๋น์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ(16์๊ฐ), ์ ์ฒด ์ธ์์ ๋๋น ์น์ฐจ์น๊ฐ์ ๋น์จ ๋ฑ 5๊ฐ์ ๋ณ์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค.
ํ ์ง์ด์ฉ ๋ณ์๋ก๋ ์์ธ์ ์์น์ง์ ๋์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ๋์ฅ(2009๋
๊ธฐ์ค) ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ญ์ธ๊ถ์ ์ค์ ํ๊ณ ์ฉ๋๋ณ Location Quotient(LQ)
์ง์๋ฅผ ์ฐ์ถํ๋ค(Kim, 2012). ํ ์ง์ด์ฉ ์ฉ๋๋ ์ฃผ๊ฑฐ, ์์
, ์
๋ฌด, ๊ธฐํ ๋ฑ 4๊ฐ์ง๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ค. LQ์ง์๋ ์ ๊ตญ์ ๋์ผ์ฐ์
๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ํน์ ์ง์ญ
์ฐ์
์ ์ค์๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ฉ๋๋ณ LQ์ง์๋ฅผ ์ฐ์ถํจ์ผ๋ก์จ ์ญ์ธ๊ถ์ ํ ์ง์ด์ฉํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ ์๋ค. ๋จ, ์ญ์ธ๊ถ ๊ฐ๋ฐ๋ฉด์ ์ด 0.05% ๋ฏธ๋ง์ธ
์ญ์ ๋ถ์์ ์์ด ์ด์์น๋ก ๊ฐ์ฃผํ์ฌ ์ ์ธํ์๋ค. ์ญ์ธ๊ถ์ ๋์๊ณํ๋ฒ์ ์ง๊ตฌ์์ธ๊ณํ ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ผ ์ญ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋ฐ๊ฒฝ 500m๋ก ์ค์ ํ๋ค.
๊ฐ ์ญ์ฌ๋ณ ๋ณ์๊ฐ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ธ๋ถ์(factor analysis)๋ฐฉ๋ฒ ์ค ์ฃผ์ฑ๋ถ๋ถ์๊ณผ ๊ตฐ์ง๋ถ์(cluster analysis)๋ฐฉ๋ฒ ์ค ๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์ง๋ถ์์
ํตํด ์ญ์ฌ๋ค์ ์ ์ฌํ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ๋ฌถ์ด ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน์ ํน์ฑ์ ํ์ธํ๋ค. ์์ธ๋ถ์ ์ ์์ธํ๋ ฌ์ ํด์์ ์ข ๋ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ตํ์ ๋ฐฉ๋ฒ(orthogonal
rotation method) ์ค ๋ฒ ๋ฆฌ๋งฅ์ค(varimax)๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ์ ์ํค๋ฉฐ, ๊ตฐ์ง๋ถ์ ์ ๊ตฐ์ง๋์ ๊ฐ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ ์ ํด๋ฆฌ๋์ ์ ๊ณฑ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ
์๋(Wardโs linkage) ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋ค.
๊ตฐ์ง๋ถ์ ์ํ ํ์๋ ์๋กญ๊ฒ ๊ฑด์ค๋ ์ญ์ด ์ด๋ ๊ทธ๋ฃน์ ํฌํจ๋ ์ง๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๊ณผ์ ์ ์ค์ ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ๊ทธ๋ฃน ๊ฐ์ ๋ฑ๋ถ์ฐ ๋ฐ ํ๊ท ์
๋์ผ์ฑ์ ๋ํ ๊ฒ์ ์ ํ๊ณ , ๊ทธ๋ฃน์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ์ ์ค๋ช
ํ๋ ๋ณ์์ ๋ํด์ box-plot์ ํตํด ๊ทธ๋ฃน์ด ๋๋๋ ๊ฒฝ๊ณ๊ฐ์ ์ค์ ํ๋ค. ๋ถ์์ ์ํ ํต๊ณ์
ํ๋ก๊ทธ๋จ์ผ๋ก๋ SPSS 19.0, SAS 9.3๊ณผ ArcGIS 9.3์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
2. ๊ธฐ์กด ๋ฌธํ ๊ณ ์ฐฐ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ฒํ
2.1 ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ
๋๋ก๊ตํต๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ด๋ จ๋ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ค์ ์งํ๋์๋ค. Chung et al.(2009)์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋์ , ๋ถ์ฐ, ์ธ์ฐ ๊ด์ญ๊ถ์ ๋์์ผ๋ก
์๊ฐ๋๋ณ ๊ตํต๋์ ํ๊ท ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ฉ, ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ถ์ญ๋ณ๋ก ์ฐ์ถํ์๋ค. ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ถ์ฐ๊ด์ญ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฒจ๋ 4์๊ฐ ๋์ 8.1%, ๋์ ๊ด์ญ์๋
์ฒจ๋ 3์๊ฐ ๋์ 7.7%, ์ธ์ฐ๊ด์ญ์๋ ์ฒจ๋ 4์๊ฐ ๋์ 8.3%์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ํ๋๋ค.
Sung et al.(2009)์ ๋๋ก๊ตํต๋ ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์๊ฐ๋๋ณ ๊ตํต๋์ ํจํด ๋ถ์์ ํตํ ์ ์ ์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ํด์ง์ (break point)๋ฅผ
์ฐพ์ ์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋๋ฅผ ๊ตฌ๋ถํ์๋ค. ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ์น์ฉ์ฐจ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฒจ๋ 11์๊ฐ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด 6.58%, ํธ๋ญ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฒจ๋ 11์๊ฐ ๋์
์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด 6.65%์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.
Kim and Chang(2012)์ ์๊ฐ๋๋ณ ๋๋ก๊ตํต๋์ ํผํฉ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํตํ์ฌ ์น์ฉ์ฐจ, ํธ๋ญ, ์ ์ฐจ์ข
์ ๋ํ์ฌ ์ฒจ๋, ๋น์ฒจ๋ ๋ฐ ์ฌ์ผ์๊ฐ๋๋ก ๊ตฌ๋ถํ์๋ค.
๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ์น์ฉ์ฐจ๋ 6.05%, ํธ๋ญ์ 6.27%, ์ ์ฐจ์ข
์ ๋ํด์๋ 6.08%์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋ฌ๋ค.
์ฒ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋๋ก์ ๋นํด์ ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. Korea Rail Network Authority(2010b)์์๋ ๊ตญ๊ฐ๊ตํตDB์
๊ธฐ์ข
์ ํตํ๋์๋ฃ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ณ๊ฒฝํ๋ฉด์ ํตํ์๊ฐ์ ์ฐ์ ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ์ค์ธก๊ฐ๊ณผ ๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ ์ค์ ํตํ์๊ฐ์ ๊ฐ์ฅ ๊ทผ์ ํ๋
์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฝ 8.5%, ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฝ 5.1%๋ก ์ถ์ ํ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ ์ค์ธก์๋ฃ์ ๊ธฐ๋ฐ์ด ์๋ ํตํ์๊ฐ์ ์ฐ์ ์ ์ํด ์์๋ก
์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์กฐ์ ํ์๊ณ , ์ฒ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ ํ๋ ๋ฐ์ ์์ด ๋๋ก๊ตํต๋ ๊ธฐ๋ฐ์ ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ค๋ ํ๊ณ๊ฐ ์๋ค.
Kim(2007)์ 2003๋
๓ฐก์์ธ์ ๊ฐ๊ตฌํตํ์คํ์กฐ์ฌ๓ฐก ์๋ฃ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์ค์ ์ฒจ๋ 2์๊ฐ, ์คํ ์ฒจ๋ 2์๊ฐ ๋์์ ์น์ฉ์ฐจ, ๋ฒ์ค, ์ฒ ๋ ์๋จ์
์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ถํ์ฌ ๊ด์ญํตํ์ ํน์ฑ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ํฌ๊ฒ ์์ธ, ์ธ์ฒโค๊ฒฝ๊ธฐ 2์ง์ญ์ผ๋ก ๋๋์ด ์ฐ์ถํ๋๋ฐ ์์ธ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ค์ ์์ธ ๋ด๋ถ, ์ ์ถ, ์ ์
3๊ฐ์ง๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ฐ์ถํ์๋ค. ์ฒ ๋ ์๋จ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ ์ฒจ๋ 2์๊ฐ๋์ ์์ธ ๋ด๋ถ์ ์ง์ค๋ฅ ์ 18.0% ์ธ๋ฐ ๋นํด์ ์์ธ๋ก ์ ์
๋๋ ์ด์ฉ๊ฐ์ ์ง์ค๋ฅ ์
28.9%๋ก ๋์ ๋น์จ์ ๋ํ๋๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ ๋
ธ์ ์ ๋ฐฉํฅ๊ณผ ์ง์ญ์ ๋ฐ๋ผ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ตฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฐ ์ญ์ด๋ ์ญ๊ฐ ๊ตฌ๊ฐ์ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ถ์ ํ๋๋ฐ ํ๊ณ๊ฐ
์๋ค.
Korea Rail Network Authority(2010a)์์๋ ๊ด์ญ์ฒ ๋์ 30๋ถ๊ฐ ์น๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ 3๊ฐ์ง๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ๊ต์ธ์
๋ฌด์ง๊ตฌ์ 10%, ์์
์ง๊ตฌ์
5~9%, ํฐ ๋น๋ฉ ์ฐ๊ฒฐ ๋ฐ ํ์น๊ตฌ์ 15~20%๋ก ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๋ถ๋ฅ ๊ธฐ์ค์ด ๋ช
ํํ ์ ์๋์ด ์์ง ์๊ณ , ์ง์ค๋ฅ ๋ํ ํน์ ๊ฐ์ด ์๋ ๋ฒ์๊ฐ์ผ๋ก๋ง
์ ์๋์ด ์ฐ๊ตฌ์๊ฐ ๊ทธ ๊ฐ์ ์ ์ฉํ๋ ๋ฐ ์ด๋ ค์์ด ์๋ค. ๋ํ ๊ด์ญ์ฒ ๋์ ๋ํด์๋ง ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ค๋ฃจ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋์์ฒ ๋์ ์ ์ฉํ๋ ๋ฐ์ ํ๊ณ๊ฐ
์๋ค.
์ ํ์ฐ๊ตฌ์ฌ๋ก์์ ์ดํด๋ณด์๋ฏ์ด, ์ฒ ๋์๋จ์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ดํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋งค์ฐ ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. ํนํ, ๋
ธ์ ๋ฐฉํฅ์ด๋ ์์ผ๊ณผ ๊ฐ์ ์ธ์์ ์ธ ๊ตฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ผ
๊ฑฐ์์ ์ธ ๊ฐ์ผ๋ก ์ ๊ณต๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ ๊ท ์ญ์ฌ์์ค์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค๋ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค. ์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฐ ๋์์ฒ ๋ ์ญ์ฌ๋ณ ์นํ์ฐจ ์ด์ฉ๊ฐ์
ํน์ฑ๊ณผ ์ญ์ธ๊ถ์ ํ ์ง์ด์ฉ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์์ธ๋ถ์๊ณผ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํ์ฉ, ๊ฐ๊ฐ์ ์ญ์ฌ๋ณ ํน์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ถํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ํจ์ผ๋ก์จ
์ ๊ท ์ญ์ฌ์์ค์ ์ค๊ณ ๋ฐ ์ด์์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋ง๋ จํ๊ณ ์ ํ๋ค.
2.2 ๋ค๋ณ๋๋ถ์ ์ด๋ก ๋ฐ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ
๊ฐ ๋์์ฒ ๋์ญ์ ํตํ ํน์ฑ์ ๋ณต์์ ์์๋ค๋ก๋ถํฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ด๋ฏ๋ก ์ด๋ฅผ ๋ ํฉ๋ฆฌ์ ์ผ๋ก ์ดํดํ๊ณ ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ค๋ณ๋๋ถ์์ด ํ์ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋
์ฌ๋ฌ ๋ค๋ณ๋๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ค ์ฌ๋ฌ ์์๋ค ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ํ์
ํ๋๋ฐ ์ฉ์ดํ ์์ธ๋ถ์๊ณผ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ์ ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ค.
์์ธ๋ถ์์ด๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ๋ณ์๋ค์ด ์๋ก ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์๋ ๊ฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ์ฌ ์ด๋ค ๋ณ์๊ฐ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ณต๋์์ธ์ผ๋ก ์ค๋ช
ํ๋ ๋ถ์ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค(Hair et al.,
1987). ์ด๋ ์์ธ์ ์ถ์ถํ๋ ๊ณผ์ ๊ณผ ์์ธํ๋ ฌ์ ํ์ ์์ผ ์์ธ๋ถํ๋์ ์กฐ์ ํ๋ ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ๋ถ์์ ์ํ ์์ธ์ ์ถ์ถํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๊ฒ
์ฃผ์ฑ๋ถ๋ถ์(principle component analysis)๊ณผ ๊ณตํต์์ธ๋ถ์(common factor analysis)๋ก ๋๋ ์ ์๋๋ฐ, ์ด ์ค
์ฃผ์ฑ๋ถ๋ถ์์ ๋ค์ํ ๋ณ์๋ค์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ฌ ์ด๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ ์์์ ์์ธ์ ์ถ์ถํ๊ณ ์ ํ ๋ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์์ธ์ ์ถ์ถํ ๋ค์, ์์ธํ๋ ฌ์
ํ์ ์์ผ ๊ฐ ๋ณ์๋ค์ด ํน์ ์์ธ์๋ ๋์ ์์ธ๋ถํ๋์, ๋ค๋ฅธ ์์ธ์๋ ๋ฎ์ ์์ธ๋ถํ๋์ ๊ฐ๋๋ก ํ๋ค. ์์ธํ๋ ฌ์ ํ์ ์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ ์ง๊ฐํ์ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ
๋น์ง๊ฐํ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์๋ค.
๊ตฐ์ง๋ถ์์ด๋ ๋ณ์๋ค์ด ๊ฐ๋ ๋ค์ํ ํน์ฑ๋ค์ ์ ์ฌ์ฑ(similarity)์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ์ฌ ๋น์ทํ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋ ๋์๋ค์ ๋์ผํ ์ง๋จ์ผ๋ก ๋ฌถ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค(Kim
and Jhun, 1990). ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ๊ณ์ธต์ (hierarchical) ๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ๋น๊ณ์ธต์ (non-hierarchial)
๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋๋๋ค. ๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฌ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋์๋ค์ ์ฐจ๋ก๋ก ๋ฌถ์ด๋๊ฐ๊ฑฐ๋ ์ ์ฌ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ์์ ๋์๋ค์ ์ฐจ๋ก๋ก ์ ๊ฑฐํด๋๊ฐ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก
๊ตฐ์ง์ด ํ์ฑ๋๋ ๊ณผ์ ์ ํ์
ํ๊ธฐ ์ฉ์ดํ์ง๋ง, ์๋ฃ์ ์๊ฐ ์ง๋์น๊ฒ ๋ง์ผ๋ฉด ๋ถ์ํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ๋จ์ ์ด ์๋ค.
์ด์ ๋นํด ๋น๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ตฐ์ง์ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ฏธ๋ฆฌ ์ ํ๊ณ ๊ตฐ์ง์ ์ค์ฌ์ ๊ฐ์ฅ ์ ์ฌํ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋ ๋์์ ์ฐจ๋ก๋ก ํฌํจํด๋๊ฐ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์๋ฃ์ ์๊ฐ
๋ง์ ๊ฒฝ์ฐ ๋น ๋ฅด๊ณ ์ฝ๊ฒ ๋ถ๋ฅํ ์ ์์ผ๋ ๊ตฐ์ง ํ์ฑ ์ ์ด๊ธฐ๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์์ดํ ๋จ์ ์ด ์๋ค. ๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์งํ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ ๋์๊ฐ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋
๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ๋จ์ผ์ฐ๊ฒฐ๋ฒ, ํ๊ท ์ฐ๊ฒฐ๋ฒ, ์ค์ฌ์ฐ๊ฒฐ๋ฒ, ๋ฉ๋์ ์ฐ๊ฒฐ๋ฒ, ์์ ์ฐ๊ฒฐ๋ฒ, ์๋๋ฐฉ๋ฒ ๋ฑ์ด ์๋ค.
์ด์ ๊ฐ์ ์์ธ๋ถ์ ๋ฐ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ๋์๊ณํ ๋ถ์ผ์์ ๋ง์ด ํ์ฉ๋๋ค. Song and Oh(2001)๋ ์ถฉ์ฒญ๋จ๋ 170๊ฐ ์โง๋ฉด์ ๋์์ผ๋ก 18๊ฐ ๋ณ์๋ฅผ
์ฌ์ฉํ์ฌ 4๊ฐ์ ์์ธ์ ์ถ์ถ, ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํตํด 6๊ฐ์ ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ์ ์ฒด์ง์ญ์ ๋ถ๋ฅํ์๋ค. Song and Chang(2010)์ ์ฌํ๋ฌธํ์ ์์ ๋ฐ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์์์
๊ด๋ จ๋ 10๊ฐ์ ๋ณ์๋ฅผ ํตํด ์์ธ๋ถ์์ผ๋ก 4๊ฐ์ ์์ธ์ ์ถ์ถํ์ฌ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํตํด ์๋๊ถ ๋์๋ค์ 5๊ฐ์ ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค. Lee et al.(2012)์
9๊ฐ์ ์์
์ง์ญ์ ๋ธ๋ก๋ณ ์์
ํ์จ ๋ฐ ํ๊ท ์ฐ๋ฉด์ ๋ฑ 9๊ฐ์ ๋ณ์๋ค์ ๋์ถํ์ฌ ์์ธ๋ถ์์ ํตํ 2๊ฐ์ง ์์ธ์ ์ถ์ถ, ์ด๋ฅผ ๋ค์ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํตํด ๊ฒฝ๊ธฐ๋
์์
์ง์ญ์ 5๊ฐ์ง ์ ํ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค.
Choi et al.(2007)์ ๊ณ ์๋๋ก์ ์ ํ๋ณ๋ก ์ค๊ณ์์๊ฐ ์ฐจ๋ณ๋์ด์ผ ํ๋ค๋ ์ ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ๊ณ ์๋๋ก ์๊ฐ๊ตํต๋์ AADT, ๋ณ๋๊ณ์, ์๋๊ณ์
๋ฑ์ 7๊ฐ์ง ๋ณ์๋ฅผ ํตํ์ฌ ์์ธ๋ถ์์ ํตํด 2๊ฐ์ง ์์ธ์ ์ถ์ถ, ์ ๊ตญ์ ๊ณ ์๋๋ก๋ฅผ 5๊ฐ์ง ์ ํ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ด ์์ธ ๋ถ์๊ณผ ๊ตฐ์ง ๋ถ์์
์์ฐจ์ ์ผ๋ก ์ํํ์ฌ ์ ์ฒด ์ง์ญ์ ํน์ ์ ํ์ ๋ฐ๋ผ ๋ช ๊ฐ์ง ๊ตฐ์ง๋ค๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค. ์ด์ ๊ฐ์ ์ฐ๊ตฌ๋ค์์๋, ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ณ์์ ์ ์ ์ค๋ฅ๋ฅผ ์ต์ํํ๊ธฐ
์ํด์ ์์ธ๋ถ์์ ํตํ์ฌ ๋ณ์๋ค ๊ฐ์ ์ค๋ณต๋ถ๋ถ์ ์ ๊ฑฐํ ์์ธ์ ์๋ฅผ ๋์ถํ ๋ค, ์ด๋ฅผ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ์ค๋ช
๋ณ์๋ก ์ฌ์ฉํ์๋ค.
3. ๋ถ์ ์๋ฃ
๊ฐ ์ญ์ฌ๋ณ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด 5๊ฐ์ง ์น๊ฐ์์ ํจํด ๊ด๋ จ๋ณ์์ 4๊ฐ์ง ํ ์ง์ด์ฉ ๊ด๋ จ ๋ณ์๋ฅผ ์ฐ์ถํ์๋ค. ์น๊ฐ์์ ํจํด ๊ด๋ จ๋ณ์๋ ํ์ฌ ๊ฐ ์ญ์ฌ๋ฅผ
์ด์ฉํ๋ ์น๊ฐ์์ ํจํด์ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด ์ฐ์ถํ์๊ณ , ํ ์ง์ด์ฉ๋ณ์๋ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ์ฅ๋์ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ํด LQ์ง์๋ก ์์นํํ์ฌ ์ฐ์ถํ์๋ค. ๋ณ์์
๊ดํ ์ค๋ช
์ Table 1์ ์ ์๋์ด ์๋ค. ์ฐ์ถ๋ 9๊ฐ์ง ๋ณ์๋ฅผ ํตํด ์์ธ๋ถ์ ์ค ์ฃผ์ฑ๋ถ๋ถ์์ ์ค์ํ์ฌ ์ฃผ์ ์์ธ๋ค์ ๋ฝ์๋ด๊ณ , ์ด๋ฅผ ํตํด ๋ถ์ฌ๋
์์ธ๋ถํ๋์ ๊ฐ์ง๊ณ ๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ์ค์ํ์ฌ ์ ์ฌํ ํน์ฑ์ ๋ํ๋ด๋ ์ญ๋ค์ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ๋ฌถ์ ๋ค์ ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน์ ํด๋นํ๋ ์ญ์ ์ด์ฉํ๋ ์ธ์์๋ฅผ ์๊ฐ๋๋ณ๋ก
ํฉ์ฐํ์ฌ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ ํ๋ค.
Table 1. Variables Setting
|
Classification
|
Name of variable (abbreviation)
|
Calculating method
|
Passenger demand pattern
|
Average daily number of passengers (AD)
|
|
Percentage for the number of passengers
in the morning peak hours (MP)
|
|
Percentage for the number of passengers
in the afternoon peak hours (AP)
|
|
Percentage for the number of passengers
in the non-peak hours (NP)
|
|
Percentage for the number
of boarding passengers (NBP)
|
|
Land use inventory
|
Residential LQ Index (R-LQ)
|
|
Commercial LQ Index (C-LQ)
|
Business LQ Index (B-LQ)
|
Residual LQ Index (Rs-LQ)
|
5๊ฐ์ง์ ์น๊ฐ์์ ํจํด ๊ด๋ จ ๋ณ์ ์ค, ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์๋ ์ญ์ฌ๋ณ๋ก ์ฌ๋๋ค์ด ๋ง์ด ์ด์ฉํ๋ ์ญ๊ณผ ์ ๊ฒ ์ด์ฉํ๋ ์ญ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ฐ์ถํ์์ผ๋ฉฐ,
์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ๋(07:00~09:00), ์คํ ์ฒจ๋์๊ฐ๋(18:00~20:00) ๋ฐ ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋(05:00~07:00, 09:00 ~18:00, 20:00~01:00)๋ฅผ
์ค์ ํ์ฌ ๊ฐ ์๊ฐ๋๋ณ ์ด๋ ์ ๋ ๋น์จ๋ก ์ฌ๋๋ค์ด ์ด์ฉํ๋์ง ์์๋ณด๊ธฐ ์ํด ์ฐ์ถํ์๋ค. ์น์ฐจ์น๊ฐ์ ๋น์จ์ ๊ฐ ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ์นํ์ฐจ ์ธ์ ์ค์์ ์น์ฐจํ๋
์ธ์์ ๋น์จ๋ก ์ด์ฉ๊ฐ ์ค ์น์ฐจ์ธ์๊ณผ ํ์ฐจ์ธ์์ ํน์ง์ ์์๋ณด๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ ์ฉํ์๋ค. ์ญ์ธ๊ถ์ ํ ์ง์ด์ฉ๊ณผ ๊ด๋ จ๋ 4๊ฐ์ง ๋ณ์๋ ์ฃผ๊ฑฐ, ์์
, ์
๋ฌด, ๊ธฐํ
์ฉ๋๋ณ LQ์ง์๋ก์ ๊ฐ ์ญ์ธ๊ถ์ ํ ์ง์ด์ฉํน์ฑ์ ํ์
ํ๊ธฐ ์ํด ์ฐ์ถํ์๋ค.
4. ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ตฌ์ถ
4.1 ์์ธ๋ถ์
์ด 213๊ฐ์ ์ญ์ ๋ํ์ฌ ๋ณ์๋ฅผ ์ค์ , ์ด ์ค 200๊ฐ์ญ์ ๋์์ผ๋ก ๋ถ์์ ์ค์ํ์๊ณ , 13๊ฐ์ ์ญ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฒ์ฆ์ ์ ์ฉํ์๋ค. 13๊ฐ์ ์ญ์ ๋จ์์์ํ๋ณธ์ถ์ถ(simple
random sampling) ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ์ถ์ถํ์๋ค. 200๊ฐ ์ญ์ ๋ณ์ ๊ฐ์ ๋ํ ์ฃผ์ฑ๋ถ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ์์ ์ธ๊ธํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด, ์์ธํ๋ ฌ์
ํด์์ ์ข ๋ ์ฉ์ดํ๊ฒ ํ๊ธฐ ์ํด ์ง๊ตํ์ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ๋ฒ ๋ฆฌ๋งฅ์ค๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ์ ์์ผฐ๋ค. ์์ธ๋ถ์์ ํ๋น์ฑ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด Kaiser-Meyer-Oklin(KMO)
๊ฒ์ ๊ณผ Bartlett์ ๊ตฌํ์ฑ ๊ฒ์ ์ ์ค์ํ์๋ค. ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ KMO ๊ฐ์ด 0.613์ผ๋ก ๋ถ์์ ์ ํฉํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋ช
๋์๊ณ , Bartlett์ ๊ตฌํ์ฑ
๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ญ์ ์ ์ํ๋ฅ ์ด 0.000์ผ๋ก ๋ณ์๋ค์ด ๋ถ์์ ์ ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
์ ์ ์์ธ์ ์๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ๋ฐ ์์ด ์คํฌ๋ฆฌ๋ํ๋ฅผ ์ด์ฉํ์๋๋ฐ, ์์ธ์ ๊ณ ์ ๊ฐ์ด 1.0์ด์์ด ๋๋ ์์ธ๋ค์ด ์ถ์ถ์ ์ ์ ํ ํ๋ณด๊ฐ ๋ ์ ์๋ค. ๊ฐ ์์ธ๋ค์
๋ณ์์ ๋ํด ๋ถํ๋(factor score)์ ๊ฐ์ง๋ฉฐ, ์ด๋ ์ด๋ค ์์ธ๋ค์ด ์ด๋ค ๋ณ์๋ค๊ณผ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋์ง ์ ์ ์๋ ๊ณ์๋ก์, ๊ณ์๊ฐ
์ ๊ณฑ์ ๋ฐฑ๋ถ์จ์ ๊ทธ ์์ธ์ ์ํด ์ค๋ช
๋๋ ๋ณ์์ ๋ถ์ฐ์ ๋น์จ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
์์ธ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ Fig. 2์ ๊ฐ์ด ์์ธ์ ๊ณ ์ ๊ฐ์ด 1.0 ์ด์์ด ๋๋ 3๊ฐ์ ์ธ์๋ค์ด ์ถ์ถ๋์๊ณ ์ ์ฒด ์๋ฃ์ ๋ํ์ฌ 80.60%์ ์ค๋ช
๋ ฅ์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ํ๋ฌ๋ค. ์ 1์ธ์๋ ์ ์ฒด ๋ณ๋์ 44.83%๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ, ์ฃผ๊ฑฐLQ์ง์, ์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ, ์น์ฐจ์น๊ฐ์ ๋น์จ๊ณผ ์ฐ๊ด์ฑ์ด ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.
์ด๋ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ์ ์์นํ ๋์์ฒ ๋์ญ์ด ์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ํต๊ทผ ๋ฐ ํตํํตํ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ํ๋ธ๋ค๋ ์ ์ ๊ณ ๋ คํ ๋, ์ 1์ธ์๋ ์ฃผ๊ฑฐํน์ฑ์ด
๊ฐํ ์ง์ญ์ ์์นํ ๋์์ฒ ๋์ญ๋ค์ ์์ฑ์ผ๋ก ๋ณผ ์ ์๋ค.
์ 2์ธ์๋ ์ ์ฒด ๋ณ๋์ 24.61%๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ, ์์
LQ์ง์, ๊ธฐํLQ์ง์ ๋ฐ ๋น์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ์์ ๋์ ์์ ๋ถํ๋์ ๋ํ๋ธ๋ค. ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋์
๋์์ฒ ๋์ญ ์ด์ฉ๋น์จ์ ์์
์ง์ญ๊ณผ ๊ธฐํ์ง์ญ(๊ณต๊ณต์์ค, ๊ด๊ดํด๊ฒ์์ค ๋ฐ ์๋์ฐจ ๊ด๋ จ์์ค ํฌํจ์ง์ญ)์์ ๋์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค. ์ด์ฒ๋ผ ์ 2์ธ์๋ ๊ธฐํ์ง์ญ์
ํฌํจํ ์์
ํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์ ์์นํ ๋์์ฒ ๋์ญ๋ค์ ์์ฑ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
์ 3์ธ์๋ ์ ์ฒด ๋ณ๋์ 11.16%๋ฅผ ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ, ์
๋ฌดLQ์ง์ ๋ฐ ์คํ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ๋น์จ๊ณผ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์์ ๋์ ์ฐ๊ด์ฑ์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์
๋ฌด์ง์ญ์
์์นํ ๋์์ฒ ๋์ญ์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์คํ์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ํด๊ทผํ๋ ์น๊ฐ์์๋น์จ์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ 3์ธ์๋ ์
๋ฌดํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์ ์์นํ ๋์์ฒ ๋์ญ๋ค์ ์์ฑ์ผ๋ก
๊ณ ๋ ค๋๋ค. ์์ธํ ๋ณ์๋ณ ๊ฐ ์ธ์์ ๋ํ ๋ถํ๋์ Table 2์ ๊ฐ๋ค.
Table 2. Factor Scores of Three Factors
|
Variables
|
Factor 1
|
Factor 2
|
Factor 3
|
R-LQ
|
0.729
|
0.164
|
-0.067
|
MP
|
0.709
|
-0.023
|
0.423
|
NBP
|
0.514
|
0.362
|
0.231
|
C-LQ
|
0.114
|
0.630
|
0.372
|
Rs-LQ
|
0.303
|
0.527
|
0.320
|
NP
|
0.078
|
0.631
|
0.203
|
B-LQ
|
-0.163
|
0.237
|
0.814
|
AP
|
0,205
|
0.241
|
0.632
|
AD
|
-0.062
|
0.353
|
0.868
|
Individual amount for explanation (%)
|
44.83
|
24.61
|
11.16
|
Accumulation amount for explanation (%)
|
44.83
|
69.44
|
80.60
|
4.2 ๊ตฐ์ง๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ
3๊ฐ์ ์ธ์์ ๋ํ ๊ฐ ์ญ๋ค์ด ๊ฐ์ง๋ ์ธ์๋์ ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์๋์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํ ๊ณ์ธต์ ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ ์ฐ์ถ๋ ํ
๋๋ก๊ทธ๋จ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ทธ๋ฃน
๊ฐ์์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ Pseudo-F ํต๊ณ๋์ ๋ณํ๋ฅผ ๊ด์ฐฐํ์๋ค. ์ด๋ ๊ทธ๋ฃน๊ฐ์ ๋ถ๋ฆฌ์ ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ๊ตฐ์ง๋ถ์์์๋ ๊ทธ๋ฃน ๊ฐ์์ ์ฆ๊ฐํ ๋
Pseudo-F ํต๊ณ๋์ด ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ปค์ง๋ ์ง์ ์ ๋์๋๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฐ์๋ฅผ ์ ์ ๊ทธ๋ฃน์ ์๋ก ์ ํ ์ ์๋ค.
๋น๊ต ๊ฒฐ๊ณผ ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฐ์๊ฐ 3๊ฐ์ผ ๋ Pseudo-F ํต๊ณ๋์ด ๊ฐ์ฅ ๊ธ๊ฒฉํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๋ฏ๋ก ๊ทธ๋ฃน์ ๊ฐ์๋ 3๊ฐ๊ฐ ์ ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ์๋ค. ๊ตฐ์ง๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ
๊ฐ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ํด๋น ์ญ์ Table 3๊ณผ ๊ฐ๋ค.
๊ทธ๋ฃน1์ ์ํ ์ญ๋ค์ 94๊ฐ๋ก ๊ฐ์ฅ ๋ง๊ณ , ํ๊ท ์ ์ผ๋ก ์ 1์ธ์์ ๋ํ ์ธ์๋์ ์ด ๋ค๋ฅธ ๊ทธ๋ฃน์ ๋นํด ๋์ ์์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ณ ์์ด ์ฃผ๊ฑฐํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์
์ํ ์ญ๋ค์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฃน2์ ์ํ ์ญ๋ค์ 73๊ฐ๋ก ์ 2์ธ์์ ๋ํ์ฌ ๋์ ์ธ์๋์ ์ ๊ฐ์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ์ญ์ฌ์ ์์น๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์์
ํน์ฑ์ด
๊ฐํ ์ง์ญ์ ์ํ ์ญ๋ค์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฃน3์๋ 33๊ฐ์ ์ญ์ด ์ํด ์์ผ๋ฉฐ, ๋ค๋ฅธ ๊ทธ๋ฃน์ ๋นํด ์ 3์ธ์์ ๋ํ์ฌ ๋์ ์ธ์๋์ ์ ๊ฐ์ง๋ค.
์ญ์ฌ๋ค์ด ๋ํ ๋๋ถ๋ถ์ด ๋์ฌ์ง์ญ์ ์์นํ๋ ์ ์ ๊ณ ๋ คํ ๋ ์
๋ฌด์ง์ญ ํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์ ์ํ ์ญ๋ค์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. Table 4๋ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ๊ทธ๋ฃน๋ณ
ํ๊ท ์ธ์๋์ ์ ๋ํ๋ธ๋ค.
Table 3. Station Names of Each Group
|
Groups
(number)
|
Stations
|
Group1
(94)
|
Gangnam-Gu Office, Gangdong, Gang-dong-Gu Office, Gaerong, Gaehwasan, Geoyeo, Gongdeok,
Gongneung, Gwang-naru, Gwangheungchang, Gusan, Gu-ui, Gupabal, Gireum, Kkachisan,
Nakseongdae, Namguro, Namssong, Namtaeryeong, Nokbeon, Noksapyeong, Dapsimni, Danggogae,
Daheung, Dogok, Dorimcheon, Dobongsan, Dokbawi, Dunchon-dong, Digital Media City,
Ttukseom, Madeul, Majang, Macheon, Mapo-Gu Office, Mangwon, Maebong, Meokgol, Myeongil,
Mongchontoseong, Mullae, Bangbae, Bangi, Banghwa, Beotigogae, Boramae, Bomun, Bokjeong,
Bongcheon, Bonghwasan, Sangdo, Sangwangsimni, Sangwolgok, Seodaemun, Seokgae, Seokchon,
Seongsu, Singil, Sindaebang, Sindaebang samgeori, Sinjeong, Sincheon, Sinpung, Amsa,
Aeogae, Yangpyeong, Yeokchon, Yeongdeungpo-gu Office, Ogeum, Omokgyo, Onsu, Yongmasan,
Ujangsan, Wolgok, Ilwon, Jamsilnaru, Jamwon, Jangseungbagi, Junggye, Junghwa, Jeungsan,
Changsin, Chunwang, Chunggu, Chungdam, Taereung, Hakdong, Hangdang, Hwagok, Hwarangdae,
Hyochang park
|
Group2
(73)
|
Konkuk Univ,, Godeok, Korea Univ., Express Bus Terminal, Seoul National Univ, of Education,
Gunja, Gubeundari, Geumho, Gil-dong, Naebang, Nowon, Daerim, Dongnimmun, Dongdaemun
history and culture park, Dongguk Univ., Dongmyo, Dongjak, Daechi, Ttukseom Resort,
Mok-dong, Mia, Balsan, Bulkwang, Sagajeong, Samgakji, Sanggye, Sangbong, Sangsu, Saejeol,
Seoul National Univ., Sungsin Univ., Songjeong, Suraksan, Suyu, Sukmyong Univ., Sungsil
Univ., Singeumho, Sindang, Sinyongsan, Singjeongmegeori, Sinchon, Ssangmun, Achasan,
Ahyun, Anam, Apgujeong, Yaksu, Yangcheon-gu Office, Childrenโs Grand Park,Yeongdeungpo
Market, Oksu, Olympic Park, Wangsimni, Yongdu, Worldcup Stadium, Eungam, Itaewon,
Jamsil, Jangji, Janghanpyung, Sports Complex, Chang-dong, Chunho, Hagye, Hakyeoul,
Hangangjin, Hansung Univ., Hanyang Univ., Hyehwa, Hongik Univ., Honjae
|
Group3
(33)
|
Gasan Digital Complex, Gangnam, Gyeongbokgung, Gwanghwamun, Guro Digital Complex,
Nambu Bus Terminal, Nonhyeon, Dangsan, Mapo, Myeong-dong, Sadang, Seocho, Sunneung,
City Hall, Singdorim, Sinsul- dong, Anguk, Yangjae, Yeouinaru, Yeouido, Yeoksam, Euljiro
3-ga, Euljiro 4-ga, Euljiro 1-ga, Isu, Jonggak, Jongno 3-ga, Jongno 5-ga, Chungmuro,
Chungjeongro, Hapjeong, Hoehyeon
|
๊ตฐ์ง๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ถ๋ฅ๋ ๊ทธ๋ฃน ๋ณ๋ก 9๊ฐ์ ๋ณ์์ ๋ํ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ๋จผ์ ํ ์ง์ด์ฉํน์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ(Table 5), ๊ทธ๋ฃน1์ ์ํ ์ญ๋ค์ ๋ค๋ฅธ ๊ทธ๋ฃน์
์ํ ์ญ๋ค์ ๋นํด ์๋์ ์ผ๋ก ๋์ ์ฃผ๊ฑฐLQ์ง์ ๊ฐ์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฃน2์ ์ํ ์ญ๋ค์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ค๋ฅธ ๊ทธ๋ฃน์ ์ํ ์ญ๋ค์ ๋นํด ์์
LQ์ง์์
๊ธฐํLQ์ง์๊ฐ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ทธ๋ฃน3์ ์ํ ์ญ๋ค์ ์
๋ฌดLQ์ง์๊ฐ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์์ ๋งํ ๊ทธ๋ฃน1์ ์ฃผ๊ฑฐํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์
์์นํ ์ญ๋ค์ด๊ณ , ๊ทธ๋ฃน2๋ ์์
ํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์ ์์นํ ์ญ๋ค์ด๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฃน3์ ์
๋ฌดํน์ฑ์ด ๊ฐํ ์ง์ญ์ ์ํ ์ญ๋ค์ด๋ผ๋ ๊ฒฐ๋ก ์ ํ๋นํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค.
Table 4. Average Factor Scores of Each Group
|
Groups
|
Factor 1
|
Factor 2
|
Factor 3
|
Group 1
|
1.34
|
-0.72
|
-1.56
|
Group 2
|
-0.93
|
0.81
|
1.15
|
Group 3
|
-1.76
|
0.26
|
1.90
|
|
Table 5. Land Use Inventory of Each Group
|
Groups
|
R-LQ
|
C-LQ
|
B-LQ
|
Rs-LQ
|
Group 1
|
1.05
|
0.90
|
0.53
|
0.82
|
Group 2
|
0.68
|
1.52
|
1.34
|
1.26
|
Group 3
|
0.37
|
1.28
|
2.48
|
1.05
|
Average
|
0.80
|
1.19
|
1.15
|
1.02
|
|
Table 6. Demand Pattern of Each Group
|
Groups
|
MP
|
NP
|
AP
|
NBP
|
AD
(/103)
|
Group 1
|
19.84
|
64.43
|
15.70
|
51.29
|
25.40
|
Group 2
|
13.82
|
69.93
|
16.20
|
50.08
|
57.16
|
Group 3
|
17.54
|
65.41
|
17.17
|
49.31
|
96.95
|
Average
|
17.74
|
66.20
|
16.03
|
50.53
|
50.41
|
๋ค์์ผ๋ก ์น๊ฐ์์ ํจํด ํน์ฑ์ ๋ํ์ฌ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๊ทธ๋ฃน1์ ์ํ ์ญ๋ค์ ์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ๋์ ๋น์จ๊ณผ ์น์ฐจ์น๊ฐ์ ๋น์จ์์ ๋ค๋ฅธ ๊ทธ๋ฃน์ ๋นํด ๋์ ๊ฐ์ ๋ํ๋๊ณ ,
๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋ ๋น์จ๊ณผ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์์์ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋๋ค(Table 6). ๊ทธ๋ฃน2์ ์ํ ์ญ๋ค์ ๋น์ฒจ๋์๊ฐ๋ ๋น์จ์์ ๋์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉฐ, ์ค์ ๊ณผ ์คํ์ฒจ๋์๊ฐ๋
๋น์จ์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋๋ค. ๊ทธ๋ฃน3์ ์คํ์ฒจ๋์๊ฐ๋ ๋น์จ๊ณผ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์์์ ๋์ ๊ฐ์ ๋ํ๋๋ค.
4.3 ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ฐ์
์ต์ข
์ ์ผ๋ก ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ์ญ๋ค์ ์๋ฃ๋ฅผ ํฉ์ฐํ์ฌ ์ฒจ๋ 1์๊ฐ์ ๋น์จ์ ์ฐ์ถํ์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฒจ๋์๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน1๊ณผ ๊ทธ๋ฃน3์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ 8์์์ 9์๊น์ง๋ก
๋ํ๋ฌ์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ๋ฃน1์์๋ 12.10%, ๊ทธ๋ฃน3์์๋ 10.76%์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๊ณ , ๊ทธ๋ฃน2์์๋ ์คํ 6์์์ 7์๊น์ง 8.45%์
์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ํ๋ด์ด ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ์ ์์นํ ์ญ์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ด ์์
์ง์ญ์ ์์นํ ์ญ์ ๊ทธ๊ฒ์ ๋นํด ์ฝ 4%์ ๋ ๋์ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค(Table
7).
Table 7. Peak-hour Ratio of Each Group
|
Groups
|
Peak hour ratio (%)
|
Group 1
|
12.10
|
Group 2
|
8.45
|
Group 3
|
10.76
|
Average
|
10.48
|
|
Table 8. Homogeneity Test of Each Variable (Group1 vs. Others)
|
Variable
|
Leveneโs test (variance)
|
t-test (mean)
|
F-value
|
t-value
|
equality of variances
O
|
equality of variances
X
|
R-LQ
|
11.454
|
7.611
|
7.787
|
C-LQ
|
12.221
|
-5.918
|
-6.070
|
B-LQ
|
54.937
|
-6.386
|
-6.650
|
Rs-LQ
|
0.790
|
-1.215
|
-1.184
|
AD
|
96.512
|
-8.058
|
-8.477
|
4.4 ๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๋ฐฉ๋ฒ๋ก
์๋ก์ด ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ค๊ณํ ๋, ์ด๋ค ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ ๊ฒ์ธ์ง๋ฅผ ์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ ์ด๋ค ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์ณ ์ด๋ ๊ทธ๋ฃน์ ํ ๋นํ ์ง ๊ฒฐ์ ํ๋ ๊ณผ์ ์ด ํ์ํ๋ค.
์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ ์๋์ ์ผ๋ก ๋๋จธ์ง ๊ทธ๋ฃน๋ค์ ๋นํด ์์ดํ ํน์ง์ ๋ํ๋ธ ๊ทธ๋ฃน1์ ์ฐ์ ์ถ์ถํ๊ณ , ์ด์ด์ ๊ทธ๋ฃน2์ ๊ทธ๋ฃน3์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ
์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉ๋ 9๊ฐ์ง ๋ณ์ ์ค์์, ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์๋ ์์์์ธก์ ํตํด ์์ธก๊ฐ๋ฅํ๊ณ 4๊ฐ์ง ํ ์ง์ด์ฉ๋ณ์๋ ๊ธฐ์กด์ ํ ์ง์ด์ฉ๊ณํ์ ๋ฐ๋ผ ์ฐ์ถ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ฉ์ ์ฉ์ดํ๊ฒ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํ์ฌ 3๊ฐ์ง ๊ตฐ์ง์ผ๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ ๊ณผ์ ์์ ๊ฐ๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน์ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ์ ๋ํ๋ผ ์ ์๋ ๋ณ์๋ฅผ ํ๋์ฉ ์ค์ ํ์๋ค.
๋จผ์ ๊ฐ ๊ทธ๋ฃน์ ๋ถ๋ฅ๊ณผ์ ์์ 5๊ฐ์ง ๋ณ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ๋ฅ๋จ๊ณ์ ๋ ๊ทธ๋ฃน์ ๋ํ ํ๊ท ๊ณผ ๋ถ์ฐ์ ๋์ผ์ฑ ๊ฒ์ ์ ์ค์ํ์ฌ, ๋ถ๋ฅ๊ณผ์ ๋ํ ์ค๋ช
๋ณ์๋ฅผ ์ถ์ถํ์๋ค.
๊ฒ์ ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋์ค๋ F-value์ t-value ๊ฐ์ด ํด์๋ก ๋ ๋ฎ์ ์ ์์์ค์์๋ ๊ท๋ฌด๊ฐ์ค์ ๊ธฐ๊ฐํ ์ ์์ผ๋ฏ๋ก ๋ถ๋ฅ๊ณผ์ ์ ๋ ์ ๋ํ๋ด๋ ๋ณ์๋ผ
ํ ์ ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ Table 8๊ณผ ๊ฐ์ด, ๊ทธ๋ฃน1๊ณผ ๊ธฐํ๊ทธ๋ฃน๋ค๋ก ๋๋๋ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋ถ๋ฅ๋จ๊ณ์์๋ F-value์ t-value๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ โ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์โ ๋ณ์๊ฐ
๊ทธ๋ฃน1์ ๋ถ๋ฅ๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ์ ์ค๋ช
ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ์๋ค. ๋ํ Table 9์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๊ทธ๋ฃน2์ ๊ทธ๋ฃน3์ผ๋ก ๋๋๋ ๋ ๋ฒ์งธ ๋ถ๋ฅ๋จ๊ณ์์๋ ์ญ์ F-value์
t-value ๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ โ์
๋ฌดLQ์ง์โ ๋ณ์๊ฐ ๋ถ๋ฅ๊ณผ์ ์ ๊ฐ์ฅ ์ ์ค๋ช
ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ์๋ค.
Table 9. Homogeneity Test of Each Variable (Group2 vs. Group3)
|
Variable
|
Leveneโs test (variance)
|
t-test (mean)
|
F-value
|
t-value
|
equality of variances
O
|
equality of variances
X
|
R-LQ
|
3.136
|
4.868
|
5.314
|
C-LQ
|
3.869
|
0.565
|
0.635
|
B-LQ
|
15.554
|
-10.092
|
-8.495
|
Rs-LQ
|
0.268
|
0.568
|
0.626
|
AD
|
2.204
|
-2.499
|
-2.443
|
|
|
Fig. 3. Box Plot on Average Number of Passengers (Group1 vs. Others)
|
|
|
Fig. 4. Box Plot on Business LQ Index (Group2 vs. Group3)
|
๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๊ณผ์ ์์์ ๊ฒฝ๊ณ๊ฐ์ ์ค์ ํ๊ธฐ ์ํ์ฌ Box Plot์ ์ด์ฉํ์๋ค. Fig. 3๊ณผ Fig. 4์ ์์ด ์น ํด์ง ๋ค๋ชจ์์ ์์๋ ์ ์ฒด ์๋ฃ์ 1์ฌ๋ถ์์์
3์ฌ๋ถ์๊น์ง ์๋ฃ์ ์ค์ 50%๊ฐ ์ํ๋ ์์ญ์ด๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ทธ๋ฃน ๋ถ๋ฅ์ ๊ธฐ์ค๊ฐ์ผ๋ก, ๋ ๊ทธ๋ฃน ์ค ์๋์ ์ผ๋ก ๋ฎ์ ๋ณ์๊ฐ์ ๊ฐ๋ ๊ทธ๋ฃน์ 3์ฌ๋ถ์๊ฐ๊ณผ
๋์ ๋ณ์๊ฐ์ ๊ฐ๋ ๊ทธ๋ฃน์ 1์ฌ๋ถ์๊ฐ์ ์ค๊ฐ๊ฐ์ ์ค์ ํ์๋ค.
Fig. 3์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์์ ์์ ์ํ๋ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์ ๋ฒ์๋ ๊ทธ๋ฃน1์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 15,000๋ช
์์ 32,000๋ช
์ ๋์ด๊ณ ๊ธฐํ๊ทธ๋ฃน(๊ทธ๋ฃน2+๊ทธ๋ฃน3)์
๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 40,000๋ช
์์ 110,000๋ช
์ ๋์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ๋ฅ์ ๊ฒฝ๊ณ๊ฐ์ ๋ ๊ทธ๋ฃน ๊ฒฝ๊ณ์ ํ๊ท ๊ฐ์ธ 36,000๋ช
์ผ๋ก
ํ์๋ค.
|
Fig. 5. Group Allocation Process
|
๊ทธ๋ฃน2์ ๊ทธ๋ฃน3์ ๊ตฌ๋ถํ Fig. 4์์ ์์ ์์ ์ํ๋ ๊ทธ๋ฃน๋ณ ์
๋ฌดLQ์ง์ ๋ฒ์๋ ๊ทธ๋ฃน2์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 0.4์์ 1.3์ด๊ณ ๊ทธ๋ฃน3์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฝ 2.2์์
4.0์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ์
๋ฌดLQ์ง์์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ๋ฅ์ ๊ฒฝ๊ณ๊ฐ์ 1.75๋ก ์ค์ ํ์๋ค. ์ต์ข
๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๊ณผ์ ์ Fig. 5์ ๊ฐ๋ค.
5. ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๊ฒ์ฆ
์๋ก์ด ๋์์ฒ ๋ ์ญ์ฌ ๊ฑด์ค์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ค์ธก์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ํ์ ์ผ๋ก ๓ฐก๋๋กโค์ฒ ๋ ๋ถ๋ฌธ ์ฌ์
์ ์๋นํ๋น์ฑ์กฐ์ฌ ํ์ค์ง์นจ ์์ โค๋ณด์ ์ฐ๊ตฌ(์ 5ํ)๓ฐก(์ดํ
ํ์ค์ง์นจ)์ ์ ์๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ 8.78%์ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ ์ฉํ๊ณ ์๋ค(Korea Development Institute, 2008).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, ๋ถ์์ ์์ ๋จ์์์ํ๋ณธ์ถ์ถ(simple random sampling) ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ์ถ์ถ๋ 13๊ฐ ์ญ๋ค์ ๋์์ผ๋ก
๊ฐ ์ญ์ ์ผํ๊ท ์นํ์ฐจ ์ธ์์์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ๊ณผ ํ์ค์ง์นจ์ ์ ์๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ฐ๊ฐ ๊ณฑํ์ฌ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ธ์์๋ฅผ ์ฐ์ถํจ์ผ๋ก์จ
์ค์ ์ธก์ ๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ธ์์์ ์ด๋ ์ ๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋์ง๋ฅผ ๋น๊ตโค๋ถ์ ํ์๋ค(Table 10).
Table 10. Comparison of the Number of Passengers during One Peak-hour
|
Station
(Group)
|
Experimental value
|
Standard guideline
(Error)
|
This research
(Error)
|
Gangbyeon
(2)
|
11,326
|
11,862
(+4.73%)
|
11,471
(+1.28%)
|
Daecheong
(1)
|
3,613
|
2,529
(-30.00%)
|
3,505
(-2.99%)
|
Myonmok
(1)
|
3,690
|
2,791
(-24.36%)
|
3,868
(+4.82%)
|
Munjeong
(1)
|
1,341
|
947
(-29.38%)
|
1,312
(-2.16%)
|
Mia-samgeori
(2)
|
8,309
|
7,799
(-6.14%)
|
7,541
(-9.24%)
|
Banpo
(1)
|
1,360
|
1,129
(-16.99%)
|
1,566
(+15.15%)
|
Samseong
(3)
|
19,554
|
15,871
(-18.84%)
|
19,520
(-0.17%)
|
Songpa
(1)
|
1,711
|
1,245
(-27.24%)
|
1,726
(+0.88%)
|
Suseo
(1)
|
3,475
|
2,495
(-28.20%)
|
3,458
(-0.49%)
|
Ehwa Womans Univ.
(2)
|
5,532
|
5,686
(+2.78%)
|
5,498
(-0.61%)
|
Jegi-dong
(2)
|
5,014
|
5,156
(+2.83%)
|
4,986
(-0.56%)
|
Junggok
(1)
|
2,650
|
1,860
(-29.81%)
|
2,578
(-2.72%)
|
Cheong-ryangni
(2)
|
7,564
|
8,644
(+14.28%)
|
8,359
(+10.51%)
|
Total
|
75,139
|
68,014
(-9.48%)
|
75,388
(+0.33%)
|
๊ฒ์ฆ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์๋นํ๋น์ฑ์กฐ์ฌ ํ์ค์ง์นจ์ ๋นํด์ ์ค์ฐจ์จ์ด ํจ์ฌ ๋ ์ ๊ฒ ๋ํ๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค. ์๋นํ๋น์ฑ์กฐ์ฌ
ํ์ค์ง์นจ์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ๊ฐ์ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์์ ๊ณฑํ์ฌ ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ์๋ฅผ ์ถ์ ํด๋ณด๋ฉด, ์ค์ธก๊ฐ๊ณผ ์ ๊ฒ๋ ์ฝ 2%์์ ๋ง๊ฒ๋ ์ฝ 30%๊น์ง์ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
์ด์ ๋นํด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฐ์ถ๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ํตํด ์ฒจ๋์๊ฐ ์น๊ฐ์๋ฅผ ์ถ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ, ์ ๊ฒ๋ ์ฝ 0.5%์์ ๋ง๊ฒ๋ 15%๊น์ง์ ์ค์ฐจ๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
ํนํ ํ์ค์ง์นจ์ ๊ฐ์ ์ ์ฉํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทธ๋ฃน1, ์ฆ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ์ ์ญ์ฌ์ ์ ์ฉํ์์ ๋ ์ค์ฐจ๊ฐ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ํ์๋๋ฐ ์ด๋ฅผ ํตํด ์๋นํ๋น์ฑ์กฐ์ฌ ํ์ค์ง์นจ์ ์ฒจ๋์๊ฐ
์ง์ค๋ฅ 8.78%๊ฐ ์๋์ ์ผ๋ก ๋ ๋์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋ํ๋ด๋ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ์ ๋์์ฒ ๋์ญ์ ์์ ํน์ฑ์ ์ ๋๋ก ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๋ค๊ณ ๋งํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ง์นจ์ ์ ์๋ ๊ฐ์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ข ๋ ํ์ค์ ์ ํํ๊ฒ ๋ฐ์ํ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ฐ์ ์ ์ํ๋ค๊ณ ํ๊ฐํ ์ ์๋ค.
6. ๊ฒฐ๋ก ๋ฐ ํฅํ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์์ธ๋ถ์ ๋ฐ ๊ตฐ์ง๋ถ์ ๊ธฐ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ ๊ท ์ญ์ฌ์ ๋ํ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์์ธํน๋ณ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก
๋์์ฒ ๋์ญ๋ณ 24์๊ฐ ์นํ์ฐจ ์ธ์์ ์ธก์ ์๋ฃ ๋ฐ ์์น์ง์ ๋์ ๊ฑด์ถ๋ฌผ๋์ฅ ์๋ฃ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ถ์์ ์ค์ํ์๋ค. ์ฃผ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ฝํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฒซ์งธ, ๊ฐ ์ญ๋ณ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ด๋ จ์ด ์๋ ์์ธ์ ์ถ์ถํ๊ธฐ ์ํด์ 5๊ฐ์ง ์น๊ฐ์์ ํจํด ๋ณ์์ 4๊ฐ์ง ํ ์ง์ด์ฉ ๋ณ์๋ฅผ ์ค์ ํ์๋ค. ๋์งธ, ์์ธ๋ถ์๊ณผ
๊ตฐ์ง๋ถ์์ ์ํํ์ฌ ์ ์ฒด ๋์์ฒ ๋์ญ์ 3๊ฐ์ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ๋ถ๋ฅํ์๋ค. [๊ทธ๋ฃน1]์ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ, [๊ทธ๋ฃน2]๋ ์์
์ง์ญ, [๊ทธ๋ฃน3]์ ์
๋ฌด์ง์ญ์ ํน์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ
์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. ์
์งธ, ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฃผ๊ฑฐ์ง์ญ์ด 12.10%, ์์
์ง์ญ์ด 8.45%, ์
๋ฌด์ง์ญ์ด 10.76% ์์ค์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ถ์๋์๋ค.
๋ท์งธ, ์๋กญ๊ฒ ๊ฑด์ค๋๋ ์ญ์ ์ ์ฉ๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ฒฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด์ โ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์โ์ โ์
๋ฌดLQ์ง์โ๋ฅผ ํ์ฉํ ๊ทธ๋ฃนํ ๋น ๊ณผ์ ์ ์ ์ํ์๋ค. ๋ค์ฏ์งธ,
๋ถ์๊ฒฐ๊ณผ์ ๊ฒ์ฆ์ ์ํ์ฌ ์์์ถ์ถํ 13๊ฐ ์ญ์ฌ์ ๋ํ์ฌ ํ์ค์ง์นจ๊ณผ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๊ฐ๊ฐ ์ ์ฉํ์ฌ ์ค์ธก์น์ ๋น๊ตํ์๋ค. ๋น๊ต๊ฒฐ๊ณผ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ ์๋ ๊ฐ์ ์ฌ์ฉํ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ค์ฐจ๊ฐ ์ ์ํ๊ฒ ๊ฐ์ ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ธฐ์กด์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๋นํด ์ ๋ฐํ๊ณ ํฉ๋ฆฌ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ด๋ผ ํ ์ ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด์ ์ ๊ท ์ญ์ฌ ๊ฑด์ค์, ์ญ์ฌ ํน์ฑ์ ๋ง๋ ๊ฐ์ ์ ์ฉํ๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ฉํ ํ์๊ฐ ์์์ ๋ณด์๋ค. ๋๋์๊ถ์์ ์๋กญ๊ฒ
๋์์ฒ ๋์ญ์ ๊ฑด์คํ ๋, ๋์์ฒ ๋์ญ์ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ํด๋น ์ญ์ ์ผํ๊ท ์น๊ฐ์ ์์ธก๊ฐ๊ณผ ์ญ์ธ๊ถ์ ์
๋ฌดLQ์ง์๋ฅผ ํ์ธํ์ฌ ๊ทธ๋ฃน๋ณ๋ก ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์
๋ค๋ฅด๊ฒ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ํฉ๋ฆฌ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ๋จ๋๋ค.
ํฅํ ์ฐ๊ตฌ๊ณผ์ ๋ก์, ์์ธ ์ด์ธ์ ๋ค์ํ ์ง์ญ์ ๋์์ผ๋ก ๋ณธ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ฉํ์ฌ, ์ง์ญ๋ณโค์ญ์ฌ๋ณ ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ๋์ถํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค. ๋ํ,
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฒฐ์ ๋ก ์ (deterministic) ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ผ๋ก ์ฒจ๋์๊ฐ ์ง์ค๋ฅ ์ ์ฐ์ถํ์์ผ๋, ํฅํ, ๊ทธ๋ฃน๋ณ ๋ํฏ๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ฅ ๋ก ์ (probabilistic)
๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ผ๋ก ๊ทธ ๊ฐ์ ์ฐ์ถํ๋ค๋ฉด ์ข ๋ ์ ๋ฐํ ์์ธก์ด ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค.