1. ์ ๋ก
ํ์ฒ์ ์ ์
๋๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํ์์ฒ๋ฆฌ์ฅ์์ ๋ฐฉ๋ฅ๊ด์ด๋ ๊ฐ์๋ก๋ฅผ ํตํด ์ง์์ ์ผ๋ก ์ ์
๋๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐ์ ์ด์ง๋ง, ํ์ฒ ์ฃผ๋ณ์ ์์นํ ์ฐ์
์์ค์์์ ์ฌ๊ณ ์
์ํ ๋
์ฑ๋ฌผ์ง ๋์ถ, ๊ต๋ ๋๋ ๊ฐ๋ณ๋๋ก์์ ์ฐจ๋ ์ ๋ณต ์ฌ๊ณ ๋ฑ์ ์ํด ๋ค๋์ ์ ํด๋ฌผ์ง์ด ์ผ์์ ํ์ฒ์ ์ ์
๋๊ธฐ๋ ํ๋ค. ํนํ ์ด๋ฌํ ์ค์ผ์๊ณผ ์ทจ์์ฅ์ด
์ธ์ ํ ๊ตฌ๊ฐ์ ์์นํด ์๋ ํ์ฒ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ํํญ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ ํ ํผํฉ๋๊ธฐ ์ ๊น์ง ๋ํ๋๋ 2์ฐจ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๋ํ ์ดํด๊ฐ ์ค์ผ์ฌ๊ณ ๋์ ๋ฐ ์์ง๊ด๋ฆฌ ์ธก๋ฉด์์ ๋งค์ฐ ์ค์ํ๋ค. ์์ฐํ์ฒ์์๋ ์ฌํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ ์๊ตฌ์กฐ์ ๋ถ๊ท ์ผ์ฑ, ํ์ ๋ฐ ํ์์์ ๋ฐ๋ฌํ๋ ์ฌ์์ญ(dead zone) ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ ๊ณผ์ ์ด ๋งค์ฐ ๋ณต์กํ๊ฒ ๋ํ๋๋ฉฐ, ํ์ฒ์ ์งํ์ , ์๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ด ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผํฉ๊ฑฐ๋์ ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ์ ํํ๊ฒ ๋ชจ์ํ๊ธฐ ์ํด์๋ 3์ฐจ์ ์์น๋ชจํ์ ์ ์ฉํด์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋๋ถ๋ถ์ ํ์ฒ์ ํํญ ๋ ์์ฌ๋น๊ฐ ๋งค์ฐ ํฌ๊ณ , ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ ํ ํผํฉ๋๋ ์๊ฐ์ด ๋งค์ฐ ์งง๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ํผํฉ๊ณผ์ ์ ํด์ํ๋ ๋ฐ ์์ด์ 3์ฐจ์ ์ด์ก-ํ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์์ฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํ๊ท ํด์ ์ ๋ํ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ์ฑํํ๋ 2์ฐจ์ ์์น๋ชจํ์ด ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค(Rutherford, 1994).
Taylor(1954)์ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ(shear flow dispersion) ์ด๋ก ์ ๊ฐ์๋ก ๋ฐ ํ์ฒ์์ ๋ํ๋๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ถ์ฐ ๊ฑฐ๋์ ํด์ํ๋
๋ฐํ์ด ๋๋ค. ์ ๋จ๋ฅ๋ 3์ฐจ์ ํ๋ฆ์ด ์กด์ฌํ๋ ์๋ก์์ ๋จ๋ฉด ๋ด ์์น์ ๋ฐ๋ผ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ ์์ ๊ฐ๋ ํ๋ฆ์ ๋งํ๋ฉฐ, ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ์ ์ ์ ์ฐจ์ด์ ์ํ
์ ๋จ ์ด์ก๊ณผ ๋๋ฅ ํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ์์ฉ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผ์ง ํ์์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ง์ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด Taylor(1954)์ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ ์ด๋ก ์ ๋ฐํ์ผ๋ก
2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๋ํ๊ณ , ์ํ์ ๋๋ ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ 2์ฐจ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๋ํ ํด๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979). McGruik๊ณผ
Rodi(1978)๋ ํ์ฒ์ ํ๋ฆ ์ํ์ ํ์ฒ์ ์์์์ ์ ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๊ทผ์ญ์์์ ๋๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๊ธฐ ์ํ 2์ฐจ์ ์์ฌํ๊ท ๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐํ์๊ณ ,
Fischer ๋ฑ(1979)์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ํฌํจ๋ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ ์ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ๋ถํฌ์๊ณผ ๋๋๊ฒฝ์ฌ์ ์ผ์ค์ ๋ถ์ผ๋ก ์ฐ์ ํ์ฌ ํ
์(tensor) ํํ๋ก ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, 3์ฐจ์ ํ๋ฆ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ฑ์ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ์ฌ 2์ฐจ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ํด์ํ์๋ค. Alavian(1986)์
2์ฐจ์ ์ ์์ฅ์ ๊ตญ์ง ์ขํ๊ณ ๋ณํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ฉํ์ฌ, ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ์์ง ๋ชปํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ 2์ฐจ์ ์์น๋ชจํ์ ํ์ํ ํ
์ํ ๋ถ์ฐ๊ณ์ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ์ํ์๋ค.
Piasecki์ Katopodes(1999)๋ Alavian(1986) ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์ฌ ์ค์ ์์ฐํ์ฒ์์์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-ํ์ฐ ๋ชจ์๋ฅผ
์ํํ์๋ค. Duan(2004)์ ๋๋ฅ Schumidt์๋ฅผ ๋ณด์ ๊ณ์๋ก ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๊ณ , 2์ฐจ์ ์ ํจ์์๋ฒ(efficient element method)์
์ด์ฉํ์ฌ ์ฌํ์๋ก์์์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง ์ด๋ ๋ฐ ํ์ฐ ๊ฑฐ๋์ ๋ชจ์ํ ํ, ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ Chang(1971)์ ์คํ๊ณผ ๋น๊ต ๋ถ์ํ์๋ค. ๊ตญ๋ด ์ฐ๊ตฌ๋ก๋ Lee์
Kim(2000)์ด Holly-Preissmann๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ 2์ฐจ์ ์ค์ผ-ํ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ๋ํ ์์น๋ชจ์๋ฅผ ์งํํ ๋ฐ ์์ผ๋ฉฐ, Lee์ Kim(2002)๋
์ด์ก๋ฐฉ์ ์์ ์์น์ค์ฐจ ๋ฐ ์์น์ง๋์ ๋จ์ ์ ๋ณด์ํ๊ธฐ ์ํด ํน์ฑ๊ณก์ ๋ฒ์ด ์ ์ฉ๋ ์ด์ก๋ชจํ์ ์ ์ํ์๋ค. Han๊ณผ Kim(2000)์ ํ
์ ํํ์ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ
ํฌํจํ๊ณ Petrov-Galerkin๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ ์ ํ์์๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐํ์์ผ๋ฉฐ, Kim๊ณผ Han(2000)์ 2์ฐจ์ ํ๋ฆ ๋ฐ ์ค์ผํ์ฐ ํด์์ ์ํ ์ ํ์์
๋ชจํ์ ๋๋๊ฐ์ ์ ์ฉํ๊ณ , ์์ฉ๋ชจํ์ธ QUAL2E์ ๋ชจ์๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ์ฌ ์ค์ ํ์ฒ์์ ์ ์ฉ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค. Seo์ Lee(2006), Seo ๋ฑ(2008)์ Alavian ๋ฐฉ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ
์ํ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ํฌํจํ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ ํด๋ฅผ ๊ตฌํ๋ 2์ฐจ์ ์ ํ์์๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์๋ก ์ฌํ์ ์ํด ๋ํ๋๋
๋ถ์ฐ๊ณ์์ ๋น๊ท ์ง์ฑ์ ๊ณ ๋ คํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์คํ์ค ์ฌํ์๋ก์์ ์ํ๋ ์ถ์ ์ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋น๊ตํ์ฌ 2์ฐจ์ ์ ์์ฅ์์ ๊ณ์ฐ๋ ํ
์ํ ๋ถ์ฐ๊ณ์์
์ ํจ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
์์น๋ชจํ์์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ถ์ฐ ์ ๋๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๋งค๊ฐ๋ณ์๋ก์ ๋ถ์ฐ๊ณ์๊ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ฉฐ, ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์งํ ๋ฐ ์๋ฆฌ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ ํ ๋ถ์ฐ๊ณ์ ๊ฐ์ ์
๋ ฅํ์ฌ ๋ชจ์๋ฅผ
์ํํ๋ค. ์์น๋ชจ์์ ์ํ ๋๋ ๋ถํฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ถ์ฐ๊ณ์์ ์ํฅ์ ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ, ์์น๋ถ์ฐ ๋ฐ ์์น์ง๋์ ์ํ ์ค์ฐจ์ ๋ฐ๋ฅธ ํผ์งํจ๊ณผ๋ ํฌํจํ๊ณ
์๋ค. ์ด์ ๋๋ถ๋ถ ๊ธฐ์กด ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ํด์ ์ ํ๋๋ฅผ ๋์ด๊ธฐ ์ํ ์์น๊ธฐ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฐ ๋ถ์ฐ๊ณ์ ์ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ง ์น์คํ๊ณ ์์ด, ์ค์ ๋ฌผ๋ฆฌ ํ์์ ๋ํ ์ดํด๋ฅผ
๊ฐ๊ณผํ๊ณ ์๋ค๋ ๋จ์ ์ ์ง๋๋ค(Jeon ๋ฑ, 2007). ๋ํ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ํ๋ ๊ธฐ์กด ์์น๋ชจํ๋ค์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด์ก ์์ฉ์
์์ฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํ๊ท ๋ 2์ฐจ์ ์ ์์ฅ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ฌ์ฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ฌํํ์ฒ์์ ๋ฐ์ํ๋ 2์ฐจ๋ฅ์ ๊ฐ์ 3์ฐจ์์ ์ธ ์ ์ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๋ฏธ์น๋
์ํฅ์ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ 3์ฐจ์์ ์ ์๊ตฌ์กฐ์ ์ํ ํจ๊ณผ๋ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ก ํํํ์ฌ์ผ ํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ ๋จ๋ฅ ์ด์ก๊ณผ ๋๋ฅ ํ์ฐ์ด
๊ท ํ์ ์ ์งํ๋ค๋ Taylor(1954)์ ๊ฐ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ Taylor๊ตฌ๊ฐ์๋ง ์ ์ฉํ ์ ์๋ค๋ ๋จ์ ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฌํ
๊ธฐ์กด ์์น๋ชจํ์ ๋จ์ ์ ๊ทน๋ณตํ๊ณ , ํ์ฒ์์์ 3์ฐจ์์ ํ๋ฆ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ ํํ๊ฒ ํํํ ์ ์๊ณ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ๊ณผ์ ์ ๋ณด๋ค ๊ฐ์์ ์ผ๋ก ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐ์ด ํ์ํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ Taylor(1954)์ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ ์ด๋ก ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก ๋ฐ ํ์ฒ์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์
๋ ๋ณด์กด์ฑ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ 2์ฐจ์ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ๊ณผ์ ์
๋ถ์ฐ๊ณ์ ์
๋ ฅ ๋ฐ ๋ณต์กํ ์์น์ ๋ถ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์น์ง ์๊ณ ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํผํฉ๋ชจํ์ธ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ(Time-split Mixing Model;
TMM)์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๋ฐํ ๋ชจํ์ ํผํฉํ์์ ๋ํ ๊ฐ๋
์ ๋ชจํ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ ๋๋ ์ํ์ ๋ชจํ(ํธ๋ฏธ๋ถ ๋ฐฉ์ ์ ๋ฐ ์ด๊ธฐ ๊ฒฝ๊ณ์กฐ๊ฑด)์ ์ด์ฉํ์ง
์๊ณ , ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ด์ก ๋ฐ ํ์ฐ ํ์์ ์ฐ์ ์ ์ฐ์ฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํํํ๋ ์ฐ์ ์ฐ์ฐ๋ชจํ(arithmetic operation model)์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค(Table 1
Table 1. 2D advection-dispersion analysis methods
|
|
Previous study
|
This study
|
Model
|
Taylorโs 2D advection-dispersion model (Mathematical model)
|
Time-split mixing model
(Arithmetic model)
|
Advection and pollutant
separation by shear flow
|
Use partial differential equation for advection
|
Represent separation of pollutant due to vertical profiles of shear flows in the x, y directions by simple displacements
|
Diffusion and dispersion
|
Use dispersion equation according to the Fickโs law
|
Represent vertical diffusion by complete mixing in z direction
|
Total mixing effects
|
Use advection-dispersion equation
|
Describe advection-dispersion process by combining the shear flow separation in the
longitudinal direction and turbulent diffusion in the vertical direction
|
Characteristics
|
ใSolve PDE without interpretation of physical processes about advection and turbulent diffusion
ใRepresents dispersion effects by vertical velocity distributions with dispersion
coefficients
ใCan be applied only to Taylor period
|
ใModel the physical processes of shear flow advection and turbulent diffusion to induce
the combining effect
ใUse the arithmetic method to solve separation effects by velocity deviations in vertical
direction.Thus, dispersion coefficients are not needed to be inputted into the model.
ใCan be applied to both initial and Taylor periods
|
). ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ์ฐ์ฐ์ ๋ถ๋ฆฌ ๋ฐฉ๋ฒ(operator splitting method)๊ณผ ์ ์ฌํ๊ฒ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผ์ง ํ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ ํผํฉ๊ณผ ํก๋ฐฉํฅ ํผํฉ์ผ๋ก
๋ถ๋ฆฌํ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ ๋ฐฉํฅ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๋ค์ ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํ ์ด์ก๊ณผ์ ๊ณผ ๋๋ฅ์ ์ํ ํ์ฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌํ์ฌ ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐํ๋ ์์ฐจํผํฉ๊ฐ๋
(sequential
mixing concept)์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ฐ์ฐ์ ์ํํ๋๋ก ๋ชจํ์ ์ถ์กฐํ์๋ค(Seo์ Son, 2006). Seo์ Son(2006)์ ์์ฐจํผํฉ๋ชจํ์
1์ฐจ์ ๋ชจํ์ผ๋ก์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ฐ์ง, ํํญ๋ฐฉํฅ ํผํฉ์ด ์๋ฃ๋ ์ํฉ์ ๊ฐ์ ํ์ฌ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ ์์ ํํญ๋ฐฉํฅ ํธ์ฐจ์ ์ํ ๋ถ์ฐ๋ง์ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ๋ฐ๋ฉด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์
๊ฐ๋ฐํ ๋ชจํ์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ฐ์งํผํฉ๋ง์ด ์๋ฃ๋ ์ํฉ์ ๊ฐ์ ํ 2์ฐจ์ ๋ชจํ์ผ๋ก์ ์ข
, ํก ๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์
์ํ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ, ํก ๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์ ์ํ ํํญ๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ์ ๋ชจ๋ ๊ณ ๋ คํ๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ณธ ๋ชจํ์ ์๋ก์ ์ ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผ์ง ํ์์ ์ ์์
์ฐ์ง๋ฐฉํฅํธ์ฐจ์ ์ํด ๋ฐ์ํ๋ ์ค์ผ์์ ๋ถ๋ฆฌ(separation)์ ์ดํ ๋ฐ์ํ๋ ์ฐ์งํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ ํจ๊ณผ๋ก ์ค๋ช
ํ๊ณ , ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ ๋จ ์ด์ก ๋ฐ ์์ฌ๋ฐฉํฅ ์์ ํผํฉ(ํ๊ท ) ๊ณผ์ ์ ๋ฐ๋ณต์ ํตํด ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ 2์ฐจ์ ๋๋๋ถํฌ ๋ณํ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋๋ก ๊ฐ๋ฐ๋์๋ค. ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์
๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด, ๊ธฐ์กด์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ํด์ํด๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋์ผํ ์กฐ๊ฑด์์ ๋ชจ์๋ฅผ ์ํํ๊ณ , ๋ ๋ชจํ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ํ ๋น๊ต ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
๋ํ ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ป์ 2์ฐจ์ ๋๋๋ถํฌ ์๋ฃ์ 2์ฐจ์ ์ถ์ ๋ฒ(Baek ๋ฑ, 2006)์ ์ ์ฉํ์ฌ ๋ค์ํ ์๋ฆฌ ์กฐ๊ฑด์์์ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์ ๋ฐ ํก๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ
์ฐ์ ํ๊ณ , ํผํฉ์๊ฐ ๋ฑ์ ๋ํ ๋ถ์ฐ๊ณ์์ ๋ฏผ๊ฐ๋ ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค.
2. ์ด๋ก ์ ์ฐ๊ตฌ
2.1 ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํ 2์ฐจ์ ๋ถ์ฐ ํด์
์ ์ฒด์ ํ๋ฆ์์ ๋ณด์กด์ฑ ์ค์ผ์์ ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํ 2์ฐจ์ ๋ถ์ฐ ํด์์ ๋๋ฅ์์์ 3์ฐจ์ ์ด์ก-ํ์ฐ ๋ฐฉ์ ์ ์ ๋๋ก๋ถํฐ ์์๋๋ค. ๋ณด์กด์ฑ ๋ฌผ์ง์ด ์ ์ฒด ์์ผ๋ก ์ ์
๋๋ ๊ฒฝ์ฐ, Fick์ ์ 1๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ๋ถ์ ํ์ฐ์ ์ํ ๋๋ ๋ณํ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
(1)
์ฌ๊ธฐ์ c๋ ๊ณต๊ฐ ๋ฐ ์๊ฐ์ ๋ํ ํจ์๋ก์ ๋๋ฅํ๋ฆ์์์ ์๊ฐ์ ์ธ ๋๋ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, Dm์ ๋ถ์ํ์ฐ๊ณ์, t๋ ์๊ฐ์ด๊ณ , i๋ ๋ฐฉํฅ ์ฑ๋ถ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ถ์ํ์ฐ์ ์ํฅ์ ๋ฌด์ํ๊ณ , ์ด์ก์ ์ํฅ๋ง์ ๊ณ ๋ คํ ๋๋๋ณํ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(2)
์ฌ๊ธฐ์ ui๋ ๋๋ฅํ๋ฆ์์์ ๋ฐฉํฅ์ฑ๋ถ์ ๋ํ ์๊ฐ์ ์ธ ์ ์์ ์๋ฏธํ๋ค. Eq. (1)๊ณผ Eq. (2)๋ฅผ ๊ฒฐํฉํ๊ณ , ๋๋ฅ์๋์ ์ ๊ฑฐํ๊ธฐ ์ํ์ฌ Reynoldsํ๊ท
๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ผ ์๊ฐ์ ๋ํ ํ๊ท ๊ฐ์ ์ทจํ๋ค. ๋ํ, ๋น๋ก ์์๋ก ์ ์ฉ๋๋ ๊ฐ ๋ฐฉํฅ์ ๋ํ ๋๋ฅํ์ฐ๊ณ์ ษx, ษy, ษz๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์๋์ ๊ฐ์ด ๋น์์ถ์ฑ ๋๋ฅ ํ๋ฆ์์ ๋ณด์กด์ฑ ๋ฌผ์ง์ 3์ฐจ์ ์ด์ก-ํ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๋ํ ์ ์๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979).
(3)
์ฌ๊ธฐ์, Ct๋ ๋๋ฅ์๋์ ์ ๊ฑฐํ๊ธฐ ์ํด ์๊ฐ ํ๊ท ๋ ์ง์ ๋ณ ๋๋์ด๋ฉฐ, u, v, w๋ x, y, z๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์ ์๊ฐํ๊ท ์ ์์ ๋ํ๋ธ๋ค.
ํญ์ด ๋๊ณ ์์ฌ์ด ์๋์ ์ผ๋ก ์์ ์์ฐํ์ฒ์์์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง ํผํฉ๊ณผ์ ์ ํด์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์์ 3์ฐจ์ ์ด์ก-ํ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์์ฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํ๊ท ํ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ
๋ฐฉ์ ์์ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ์ฑํํ๋ค. ์๊ฐ ํ๊ท ๋ ์ ์ u, v, w์ ๋๋ Ct๋ฅผ ์์ฌํ๊ท ๊ฐ , , , C์ ์์ฌ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ํธ์ฐจ , , , ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌํ์ฌ Eq. (3)์ ์ ์ฉํ ํ, ์์ฌ h๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ํ๊ท ํ๋ฉด 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ ๋ํ ์ ์๋ค.
(4)
Taylor(1954)๋ Eq. (4)์ ์ฐ๋ณ์ 3, 4๋ฒ์งธ ํญ์ธ ์ ์ํธ์ฐจ์ ๋๋ํธ์ฐจ์ ๊ณฑ์ ๋ํ ์์ฌ ํ๊ท ํญ์ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ์ผ๋ก ํด์ํ์์ผ๋ฉฐ, Eq.
(5)์ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ ํ์๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979).
(5a)
(5b)
์ฌ๊ธฐ์, Dxx๋ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์ DL๋ก, Dyy๋ ํก๋ถ์ฐ๊ณ์ DT๋ก ํ๊ธฐํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, Dxy, Dyx๋ ๊ณ ์ ์ขํ๊ณ์์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ๊ตฌ์ฑํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ๋ฌด์๋๋ค. ๋ํ, ์ค์ ํ์ฒ์ ์ ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผ์ง ํ์์ ๋๋ฅ์ ์ํ ํ์ฐ๋ณด๋ค ์ ๋จ๋ฅ์
์ํ ๋ถ์ฐ์ ์ํฅ์ ์ง๋ฐฐ์ ์ผ๋ก ๋ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋๋ฅ ํ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์๊ฑฐํ์ฌ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ฐ๋ตํ๊ฒ ํํํ ์ ์๋ค.
(6)
Fischer ๋ฑ(1979)์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง ์ ์
์ดํ ์ด๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด๋์ด Taylor์ ๊ฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅด์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋๋ถํฌ๋ ๋น๋์นญ์ ์ผ๋ก
๋ํ๋๋ฉฐ ๋๋๋ถํฌ๊ณก์ ์ ๋ถ์ฐ(variance)๋ ์๊ฐ์ ๋ํด ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ง ์๋๋ค๊ณ ๋ฐํ ๋ฐ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด ๊ตฌ๊ฐ์์๋ Taylor๊ฐ์ ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ์ ๋ํ Eq. (6)์ ์ ์ฉํด์๋ ์ ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ์ํ๊ณ ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ Chatwin(1970)์ด ์ ์ํ
๊ณต์์ ์ด์ฉํ์ฌ Taylor๊ตฌ๊ฐ์ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ฐ์ ํ์๋ค.
(7)
์ฌ๊ธฐ์ W๋ ์๋กํญ์ ์๋ฏธํ๋ค.
2.2 ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์
์์ฐ ํ์ฒ์์์ ๋ถ์ฐ ํ์์ ์ ์ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ์์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ๋ถ๊ท์น์ฑ์ด ์ง๋ฐฐ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ฒ ๋๋ค. ํนํ, ์ฌํํ๋ ํ์ฒ์ ์ ์๋ถํฌ๋ 2์ฐจ๋ฅ(secondary current)๋ก ์ธํด ํํญ ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์
๋ฐ๋ผ ๋ณต์กํ ์ ์๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ๊ฐ์๋ก์์ ๋ํ๋๋ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์ ๋ํ ์ถ์ ์์ Prandtl(1952)์ ํผํฉ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ด๋ก ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฌ๋ฌ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ์ํด ์ ์๋๋ฐ ์๋ค. Rozovskii(1957)๋ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ๋ก๊ทธ์์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ํ์๋ค.
(8)
์ฌ๊ธฐ์, k๋ von Karman ์์, Ch๋ Chezy ๊ณ์, g๋ ์ค๋ ฅ๊ฐ์๋, z๋ ๋ฐ๋ฅ์ผ๋ก๋ถํฐ์ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ํํธ Odgaard(1986)๋ ๋ฉฑ์น(power law) ํํ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ฅธ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ ์ ์๋ถํฌ์์
์ ์ํ์๋ค.
(9a)
(9b)
์ฌ๊ธฐ์, u*๋ ๋ง์ฐฐ์ ์์ ์๋ฏธํ๋ค.
ํ์ฒ์ ๋ง๊ณก๋ถ์์๋ ์ฃผํ๋ฆ ๋ฐฉํฅ์ ์์ง์ธ ๋จ๋ฉด์ 2์ฐจ๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. 2์ฐจ๋ฅ๋ ์ฃผํ๋ฆ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋ณํ์ํค๊ฑฐ๋ ๋ง๊ณก์ ์ธ์ธก์ผ๋ก ์ฃผํ๋ฆ์ ์ต๋์ ์์ ์ ์ด๋์ํค๋ฉฐ, ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํก๋ฐฉํฅ ํผํฉ์ ๋์ฑ ํ๋ฐํ๊ฒ ์ ๋ํ๋ค. ํ๋ฆ ํด์์ ์์ด 2์ฐจ๋ฅ์ ํฌ๊ธฐ๋ ๋๋ฅ์ ์ฑํญ์ ์ต๋ 30%๊น์ง ๋ฐ์ํ๋ฉฐ(Seo์ Song, 2010), ์ด๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ถ์ฐ์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค. ํนํ ํ์ฒ์ ์ ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ํํญ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก
์์ ํ ํผํฉ๋๊ธฐ ์ ๊น์ง, ํก๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ๊ณผ์ ์ ์์ด 2์ฐจ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋งค์ฐ ํฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ๊ท๋ช
ํ๊ธฐ ์ํ ๋ค์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์ํ๋์๋ค. Rozovskii(1957)๋ u ์ ์์ ์ฐ์ง ๋ก๊ทธ๋ถํฌ์๊ณผ ์ ๋จ์๋ ฅ์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ ๋ฐ๋ฌํ๋ฆ(fully developed flow) ์ํ์ ํก๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์์ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ์ด ์ ์ํ์๋ค.
(10)
์ฌ๊ธฐ์ rc๋ ์๋ก์ ์ฌํ๋ฐ๊ฒฝ์ ์๋ฏธํ๋ค.
de Vriend(1977)๋ ์์ฌ ํ๊ท ํ ํ๋ฆ์ฅ ๋ฐ ํ์ ์ ๋จ๋ ฅ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ๋ฐํ 2์ฐจ์ ์ฒ์ํ๋ฆ ๋ชจํ์์ ์ฃผํ๋ฆ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ 2์ฐจ๋ฅ์ ์ ์๋ถํฌ์์
์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ ๋ณต์กํ ํ์ฒ ์งํ์ ๋ํ ์ ์ฉ์ฑ์ด ์ฐ์ํ๋ฉฐ, ๋ถ๊ท์นํ ํ์์ ์๋ก์์ ๊ด์ธก๋ ์ ์๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ์ผ์นํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์๋ ค์ ธ ์๋ค(de Vriend, 1977).
(11)
(12)
Odgaard(1986)๋ ์ฐ์ง๋จ๋ฉด์์ ๊ด์ธก๋๋ 2์ฐจ๋ฅ์ ์์ง์์ ์์ด๋์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ๊ณ , ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ํฌ๋ฌผ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฐ๋ ๋๋ฅ์ ์ฑ๊ณ์๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ v์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ฅผ ์ ํ์์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ์ด๋ ๊ธฐ์กด ์ ์์๋ค๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌํ๋ฐ๊ฒฝ์ ๋ณ๋์ผ๋ก ์ธํ ํก๋ฐฉํฅ ์์ด์ก์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ v์ ์์ ์์ฌํ๊ท ๊ฐ ๋ฅผ ํฌํจํ๊ณ ์๋ค. ๋ํ 2์ฐจ๋ฅ์ ์ ์๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ ๋ฐ ๊ฐ๋จํ ํด๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ง๋ง, ๋ฐ๋ฅ๋ฉด์ ๋ง์ฐฐ ๋๋ ๋๋ฅ์ ์ํด ๋ณต์กํ๊ฒ ๋ํ๋๋ v์ ์์ ์ฐ์ง๋ณํ๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ๋จ์ ์ ์ง๋๋ค(Seo์ Jung, 2010).
(13)
(14)
3. ๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐ
3.1 ๋ชจํ์ ๊ฐ๋
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ์ด ์ด์ก๊ณผ ๋๋ฅ์ ์ํ ํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ์ ์ํด ๋ฐ์ํ๋ค๋ Taylor(1954)์ ๊ฐ์ ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฐ๋
์ ๋ชจํ์ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค.
๋ํ ์ด์ก ๊ณผ์ ๊ณผ ํ์ฐ ๊ณผ์ ์ด ์์ฐจ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๋ค๋ ๊ฐ์ ์ ๋์
ํ์ฌ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๋ฐํ ๊ฐ๋
์ ๋ชจํ์ ์์ฒด๋ ๋ค์๊ณผ
๊ฐ๋ค. 3์ฐจ์ ์๋ก์ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ ์
๋ ์ฐ์ง ์ ์ค์ผ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ํด ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ํ๊ณ , ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์งํธ์ฐจ์ ์ํด ์ค์ผ์์ด
์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋๋ ํ์์ด ์ผ์ด๋๋ค. ๋ํ, ์ ์์ ์ฐ์งํธ์ฐจ์ ์ํด ๋ถ๋ฆฌ๋ ์ค์ผ์ด์ ๋๋ฅ์ ์ํ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ผ๋ก ์์ฌ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์์ ํ
ํผํฉ๋๋ค. ๋ํ ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ํผํฉ์ ๊ฐ๋
์ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์ ์ ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์ข
๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผ์ง๋ ํ์๊ณผ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผ์ง๋ ํ์์ผ๋ก ๋๋์ด ์ค๋ช
ํ์์ผ๋ฉฐ,
๊ฐ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผ์ง๋ ํ์์ ์์ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด ์ ๋จ๋ฅ ์ด์ก๊ณผ ๋๋ฅ ํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉํจ๊ณผ๋ก ์ค๋ช
ํ์๋ค(Fig. 1
|
Fig. 1. Sequential mixing process in straight channel according to the TMM
|
).
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํผํฉ์๊ฐ (tm)์ ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํ ์ด์ก์๊ฐ(โt1)๊ณผ ๋๋ฅ์ ์ํ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์๊ฐ(โt2)์ ํฉ์ผ๋ก ์ ์ํ์์ผ๋ฉฐ, 1ํ์ ํผํฉ์๊ฐ ๋์ ์ข
๋ฐฉํฅ ํผํฉ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ํผํฉ์ด ๋์์ ๋ฐ์ํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ด ์๊ฐ์ ์ผ๋ก
์๋ฃ๋๋ค๋ ๊ฐ์ (โt2 = โtv โ 0)์ ์ ์ฉํ์ฌ ํผํฉ์๊ฐ์ ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํ ์ด์ก๊ณผ์ ์ด ์งํ๋๋ ์๊ฐ์ผ๋ก ์ ์ํ์๋ค. ํผํฉ์๊ฐ์ ํฌ๊ธฐ๋ ์๋ก์ ์ฃผ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ๋๋ฅ์ ์ํด ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ ํ๊ฒ ํผํฉ๋๋ ๋ฐ ์์๋๋ ์๊ฐ์
๊ณ ๋ คํ์ฌ ๊ณ์ฐํ์๋ค. 3์ฐจ์ ์๋ก์ ์ฃผ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผํฉ๋๋ ๋ฐ ์์๋๋ ์๊ฐ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ธ๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979).
(15)
์ฌ๊ธฐ์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ๋ํ๋๋ ๋๋ํธ์ฐจ์ ํฌ๊ธฐ๊ฐ ์์ฌ ํ๊ท ๋๋์ ๋น๊ตํ์ฌ 10 % ๋ฏธ๋ง ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋๋ก ํ๊ธฐ ์ํด ๋น๋ก ์์ a๋ฅผ 0.1๋ก ์ ํ๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979). Eq. (15)์ ์์ฌ ํ๊ท ํ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ ๊ณ์ ๋ฅผ ๋์
ํ์ฌ, ์๋์ ๊ฐ์ด ํผํฉ์๊ฐ์ ๊ฒฐ์ ํ์๋ค.
(16)
(17)
3.2 3์ฐจ์ ๊ฐ์๋ก์์์ ์ฐ์ ์ ๋ชจํ
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ 3์ฐจ์ ์ง์ ์๋ก๋ฅผ ์ข
๋ฐฉํฅ ๊ธธ์ด โx, ํก๋ฐฉํฅ ๊ธธ์ด โy, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ๊ธธ์ด โz์ ๊ฒฉ์๋ค๋ก ๊ตฌ์ฑํ๊ณ , ์ฌ๊ธฐ์ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด์ก ๋ฐ ํผ์ง ํ์์ด ์ข
, ํก๋ฐฉํฅ ์ ๋จ์ด์ก๊ณผ ์ฐ์งํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ์ ์ํด ๋ํ๋๋ค. ๋ชจ์์์ญ ์ ์ฒด๋ฅผ ์ง๋ฐฐํ๋ ์ ์์ฅ ๋ถ์ฌ ๋ฐ ์ด๊ธฐ ๋๋ ์กฐ๊ฑด ์ค๊ณ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฐ์ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ ์ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ๋ค์ํ
์ฐ์ง๋ถํฌ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ ์ ์ ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํฌ๊ธฐ์ ์ ์์ ํ ๋นํ๋ค. ์๊ฐ ์ฃผ์
๋ ์ ์ค์ผ์์ ์ด๊ธฐ๋๋๋ C0๋ก ์ฃผ์ด์ง๊ณ , ๋๋จธ์ง ์์ญ์ ์ด๊ธฐ๋๋๋ ๋ชจ๋ 0์ผ๋ก ์ฃผ์ด์ง๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์๋ tm๋์ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ ๋จ๋ฅ ์ด์ก์ด ๋ฐ์ํ๋๋ฐ, ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ด๊ธฐ ๋๋๊ฐ์ด ์ฃผ์ด์ง ์ ์ ์ ํ ๋น๋ ์ ์๊ณผ ํผํฉ์๊ฐ์ ๊ณฑ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋ ๊ฑฐ๋ฆฌ๋งํผ ์ด๋ํ๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์์๋ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ์ด์ก์ด ์๋ฃ๋ ํ, ์ฐ์งํ์ฐ์ ์ํด ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์์ฌ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ ํ ํผํฉ๋๋ฏ๋ก ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ๋ชจ๋ ์ ์ ์ ๋์ผํ ํ๊ท ๊ฐ์ด
ํ ๋น๋์ด ์ค์ผ์์ด ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผ์ง๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ๋ค. ์ดํ, ๋ค์ ํผํฉ์๊ฐ ๋์์๋ ์ฌํ ๋น๋ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ์ ์ ๋ค์ด ๋ค์ ์ ๋จ ์ด์ก๋๊ณ , ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ ์ํด ํ๊ท ๊ฐ์ด ํ ๋น๋๋ฉด์ ์ค์ผ์์ ํผํฉํ์์ ์ฌํํ๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ๋งค ํผํฉ์๊ฐ๋ง๋ค ์์ฌํ๊ท ๋๋๋ถํฌ
Cโ (x,y)๋ฅผ ์ป์ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ฐ์ ์ ๊ณ์ฐ๊ณผ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ผ๋ฉฐ ์์น๋ชจํ ํ๋ฆ๋๋ฅผ Fig. 2์ ๋์ํ์๋ค
|
Fig. 2. Flowchart of the TMM
|
.
3.2.1 ์ข
๋ฐฉํฅ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ
(1) ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ํธ์ฐจ๋ฅผ ๊ฐ๋ 3์ฐจ์ ๊ฐ์๋ก์ ์ ๋จํ๋ฆ์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ์ ์ค์ผ์ ํํ๋ก Fig. 3a์ ๊ฐ์ด ๋ณด์กด์ฑ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์
๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ Fig. 3a-1๊ณผ ๊ฐ์ด ๋๋๊ณก์ ์ด Dirac deltaํจ์์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ x๋ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ, y๋ ํํญ๋ฐฉํฅ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ z๋ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ ์๋ฏธํ๋ค.
(2) ํน์ y1์ง์ ์์ ์ค์ผ์์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํธ์ฐจ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์ข
๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ํด ์ด์ก์๊ฐ โt1๋์ ํ๋ฆ ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ํ๋ค(Fig. 3b).
(18)
(3) ์ข
๋ฐฉํฅ ์ด์ก์ด ์๋ฃ๋ ํ, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅํ์ฐ์ด ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ๊ฐ x์ขํ์ ํด๋น๋๋ ์์ฌํ๊ท ๋๋ ๊ฐ์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ์ ์ ์ ๊ท ์ผํ๊ฒ ํ ๋นํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ฌ ๋๋๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ์ ๊ฑฐ์ํจ๋ค(Fig. 3c).
(19)
(4) ์ข
๋ฐฉํฅ ์ด์ก ๋ฐ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ ํํ๋ก ์ฃผ์
๋ ์ค์ผ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ฐ์งํธ์ฐจ๋งํผ ์ข
๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํผ์ง๊ฒ ๋์ด ๋์ ๋ ๋ฅผ ํ์ฑํ๊ฒ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ Fig. 3a-1์ ๋๊ณ ๊ณก์ ์ด Fig. 3c-1๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ณํํ๋ฉฐ
Taylor๊ตฌ๊ฐ ๋ด์์ ๋น๋์นญ์ ๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฐ๊ฒ ๋๋ค.
|
|
|
|
|
Fig. 3. Longitudinal advection by shear flow and vertical diffusion
|
3.2.2 ํก๋ฐฉํฅ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ
(1) ์ข
๋ฐฉํฅ ํผํฉ ๊ณ์ฐ์ด ์๋ฃ๋ ํ, ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ ์์ง์ธ ์ฐ์ง๋จ๋ฉด์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํก๋ฐฉํฅ ํผํฉ ๊ณ์ฐ์ ์งํํ๋ค(Fig. 4a
|
|
|
Fig. 4. Transverse advection by shear flow and vertical diffusion
|
).
(2) ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ ์์ง์ธ ์ฐ์ง๋จ๋ฉด์ ์ดํด๋ณผ ๋, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ท ์ผํ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๊ฐ๋ ์ ์ค์ผ์์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํธ์ฐจ๋ฅผ ๊ฐ๋ ํก๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ํด ์ด์ก์๊ฐ โt1๋์ ํํญ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ด๋ํ๋ค(Fig. 4b).
(20)
(3) ํก๋ฐฉํฅ ์ด์ก์ด ์๋ฃ๋ ํ, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅํ์ฐ์ด ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ๊ฐ y์ขํ์ ํด๋น๋๋ ์์ฌํ๊ท ๋๋ ๊ฐ์ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ์ ์ ์ ๊ท ์ผํ๊ฒ ํ ๋นํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ฌ ๋๋๊ฒฝ์ฌ๋ฅผ ์ ๊ฑฐ์ํจ๋ค(Fig. 4c).
(21)
(4) ํก๋ฐฉํฅ ์ด์ก ๋ฐ ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ ์์ง์ธ ๋จ๋ฉด์์ ์ ํํ๋ฅผ ๋ํ๋ด์๋ ์ค์ผ์์ ์ ๋จ๋ฅ์ ์ํด ๋ถ์ฐ๋์ด ํํญ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ๋์ ๋ ๊ฐ ํ์ฑ๋๋ค.
3.2.3 ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ
(1) 1ํ ํผํฉ์๊ฐ ๋์ ์งํ๋ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ์ ๊ฒฐํฉ์ ์์ฌํ๊ท ๊ณผ์ ์ ํตํด ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ๋๋๊ฒฝ์ฌ๊ฐ ๋ชจ๋ ์ ๊ฑฐ๋๋ฏ๋ก, ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์๊ฐ์
๋ฐ๋ฅธ 2์ฐจ์ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ด๊ธฐ์ ์ฃผ์
๋ ์ค์ผ์์ ์ค์ฌ์ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ด์ก๋๋ฉฐ, ์ค์ผ๋ฌผ์ง๋ค์ด ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋๊ฒ ํผ์ ธ ์ค์ผ์ด์
ํ์ฑํ๋ค(Fig. 1).
(2) ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์์๋ ๋ชจ์ ํ์๋ฅผ ๋ฐ๋ณตํจ์ ๋ฐ๋ผ ์ค์ผ์์ด ๋ ๋๊ฒ ํผ์ง๊ฒ ๋๊ณ , ๊ถ๊ทน์ ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก์ ์ฃผ์
๋ ์ ์ค์ผ์์ ์ด์ก ๋ฐ ๋ถ์ฐ ๊ณผ์ ์
๋ํ ๊ฐ์์ ์ธ ํด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ค.
4. ์์น ๋ชจ์
4.1 ๋ชจ์์์ญ ๋ฐ ๋ชจ์์กฐ๊ฑด
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ ์ฉํ์ฌ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ 2์ฐจ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๋ชจ์ํ๊ธฐ ์ํด, ๋ชจ์ ๋์์์ญ์ ์ค๊ณํ๊ณ , ๋ค์ํ ์๋ฆฌ ์กฐ๊ฑด์ ๋ชจ์ Case๋ฅผ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค. ๋ชจ์ ๋์์์ญ์ ํํญ 4 m,๊ธธ์ด 2000 m ์ ๊ฐ์์ 3์ฐจ์ ์ง์ ํ์ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ์๋ค. ๊ฐ์ ์๋ก์ ์์์ ์์นํ ๋ฒฝ๋ฉด ๊ฒฝ๊ณ์์๋ ํ๋ฆ ๋ฐ ๋๋ ๊ฐ์ด ๋ฐ์ฌ๋๋ฉฐ, ํ๋ฅ๋จ์ ์์ ๊ฐ๋ฐฉ
๊ฒฝ๊ณ์กฐ๊ฑด(open boundary condition)์ผ๋ก ์ค๊ณํ์๋ค. ๋ํ, ์๋ก ๋ฐ๋ฅ์์์ ํ๋ฆ์ ๋ฌดํ ์กฐ๊ฑด(no slip condition)์
๋ฐ๋ฅด๋ฉฐ, ๋ฐ๋ฅ์ ๊ฑฐ์น ์ ๋๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋ ๋ฐ๋ Manning์กฐ๋๊ณ์ n๊ฐ์ ์ด์ฉํ์๋ค. ๊ฐ์์๋ก์์์ ์ ์๋ถํฌ๋ ํํญ๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํ๋ฆ๋ฐฉํฅ์ ๋ฐ๋ผ ๊ท ์ผํ๋ฉฐ, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ์ผ๋ก๋ง ๋ณํํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์์ผ๋ฉฐ, 3์ฐจ์ ๊ฒฉ์์ u์ ์์ Rozovskii(1957)์ ๋ก๊ทธ๋ถํฌ์์, v์ ์์ Odgaard(1986)์ ์ ํ์์ ์ ์ฉํ์๋ค. ๋ณธ ๋ชจํ์์ ์ ํํ ๋ก๊ทธ๋ถํฌ์์ ์ค์ ํ์ฒ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ์ ๋ํ ๊ฐ์ฅ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ํํ์ด๊ธฐ
๋๋ฌธ์ ์ ํํ์์ผ๋ฉฐ, ํก๋ฐฉํฅ์ ์ ๋ถํฌ์ ์ ํ์์ ์ฌ์ฉํ ์ด์ ๋ ๋ค๋ฅธ ์์ ๋นํด ๊ฐ๋จํ ์์์ผ๋ก ์ด์ฐจ๋ฅ์ ํํ์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์
์ ์ฉ์ ์ฉ์ดํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. Odgaard์ ์ ํ์์ ์ง์ ์๋ก์์ ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์์ฌํ๊ท ์ 0์ด๋ฉฐ, ์ฌํ๋ฐ๊ฒฝ rc๊ฐ์ด ์กด์ฌํ์ง ์์ vs๋ฅผ ์ ์ํ๋ ๋ฐ ์ด๋ ค์์ด ๋ฐ๋ฅด๋ฏ๋ก, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ง์ ์๋ก์์์ ์ํ๋ฉด ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ข
๋ฐฉํฅ ํ๊ท ์ ์์ 5% ํฌ๊ธฐ๋ก ํ์ฑ๋๋ค๋ Thorne ๋ฑ(1983)์ ํ์ฅ์ค์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ์ฉํ์ฌ, ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ํก๋ฐฉํฅ ์ ์์ ์ฐ์งํธ์ฐจ๋ฅผ ์ ์ํ์๋ค.
(22)
๋ณธ ์์น๋ชจ์์์๋ ๋์ผํ ํฌ๊ธฐ์ ์๋ก ํญ์ ํ๊ท ์์ฌ ๋ฐ ํ๊ท ์ ์์ ๋ฌ๋ฆฌ ํ์์ผ๋ฉฐ, ์กฐ๊ฑด์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ํ๊ท ์ ์ ๋ ๋ง์ฐฐ์ ์ ๋น, ํํญ ๋ ์์ฌ ๋น, ํผํฉ์๊ฐ ๋ฑ์ด ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ํ ํผํฉ์๊ฐ tm์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์์๋ก ๋ค๋ฅด๊ฒ ๋ถ์ฌํ์ฌ ๋ชจ์์กฐ๊ฑด์ ์๋ฆฝํ์๋ค(
Table 2. Dispersion coefficients using the TMM
|
Case
|
W/H
|
/ u*
|
tm (sec)
|
DL / Hu*
|
DT / Hu*
|
301
|
13.3
|
10.2
|
2.0
|
3.96
|
0.09
|
302
|
13.3
|
10.2
|
3.0
|
6.79
|
0.12
|
303
|
13.3
|
10.2
|
4.0
|
9.78
|
0.14
|
304
|
13.3
|
10.2
|
5.0
|
9.83
|
0.17
|
305
|
13.3
|
10.2
|
6.0
|
10.95
|
0.26
|
601
|
6.6
|
11.2
|
3.0
|
1.82
|
0.07
|
602
|
6.6
|
11.2
|
5.0
|
4.25
|
0.12
|
603
|
6.6
|
11.2
|
7.0
|
9.72
|
0.23
|
604
|
6.6
|
11.2
|
9.0
|
17.17
|
0.31
|
605
|
6.6
|
11.2
|
11.0
|
18.11
|
0.41
|
Table 2).
4.2 ๋ชจ์ ๊ธฐ๋ฅ
์๋ก์ ์ฃผ์
๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ด ์ ๋จ๋ฅ ๋ฐ ๋๋ฅ์ ์ํด ์ผ์ ์๊ฐ์ด ํ๋ฅธ ๋ค ์ค์ผ์ด์ ์๋ก ๋ฒฝ๋ฉด์ ๋๋ฌํ์ฌ ์๋ก ๋ฒฝ๋ฉด ๊ทผ์ฒ์์ ๋ฐ์ฌ์ ์ํ ๋๋์ ์ค์ฒฉ ํ์์ด
๋ฐ์ํ๋ค. ์๋ก ๋ฒฝ๋ฉด์ ์ํ ๋ฐ์ฌ ํจ๊ณผ๋ ํํญ์ด ์ถฉ๋ถํ ๋์ง ์์ ์๋ก์์ ํก๋ฐฉํฅ ๋ถ์ฐ ์ ๋๋ฅผ ๊ฒฐ์ ํ๋ ์ค์ํ ์์๋ก์ 2์ฐจ์ ์ด์ก ๋ถ์ฐ ๊ณผ์ ์ ํด์ํ๋ ๋ฐ ๋ฐ๋์ ๊ณ ๋ ค๋์ด์ผ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๋ก ๊ฒฝ๊ณ๋ก๋ถํฐ ์๋ก ํญ ๊ธธ์ด๋งํผ ๋จ์ด์ง ์ธ๋ถ์ ์ง์ ์ ๊ฐ์์ ์ค์ผ์์ ์
๋ ฅํ์ฌ, ๋ฒฝ๋ฉด ๋ฐ์ฌ์ ์ํ ํก๋ฐฉํฅ ๋๋๋ถํฌ ์๊ณกํ์์ ๋ฐ์ํ ์ ์๋๋ก ๋ชจํ์ ๊ตฌ์ฑํ์๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979). ๋ฒฝ๋ฉด์ ๋ฐ์ฌํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ฐ์ฌ ํจ๊ณผ๋ฅผ
๊ณ ๋ คํ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ํ๋๋ ํก๋ฐฉํฅ ๋๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋น๊ตํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ชจ์ ์ด๊ธฐ์๋ ๋ฐ์ฌํจ๊ณผ์ ์ํ ๋๋๋ถํฌ ์๊ณก์ด ์๋ก ๋ฒฝ๋ฉด ๊ฒฝ๊ณ ๊ทผ์ฒ์์ ๋ฐ์ํ์ง๋ง, ์๊ฐ์ด
๊ฒฝ๊ณผํ๋ฉด ๋ฒฝ๋ฉด ๊ฒฝ๊ณ ๊ทผ์ฒ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ์๋ก ์ค์ฌ์ ์์์ ๋๋ ๊ฐ์๊น์ง ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ณ ์์์ ํ์ธํ์๋ค(Fig. 6). ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ด ์๋ก ๋ฒฝ๋ฉด์ ์ํ
๋ฐ์ฌ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ง๋ ๋ณด์กด ๋ฒ์น์ ๊ธฐ๋ฐํ ๋ชจ์ ์ํ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ง๋ M์ ์ํ ์ด๊ธฐ ๋๋ C0๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ฐ์ ํ์๋ค.
(23)
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์(24)๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๋งค ํผํฉ์๊ฐ ๋ง๋ค ์ ์ฒด ๋ชจ์์์ญ์ ๋ํ ๋๋์๋ฃ๋ฅผ ๊ณต๊ฐ ์ ๋ถํ์ฌ ๋ชจํ์ ์ง๋ ๋ณด์กด์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ์๋ค.
(24)
5. ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ
5.1 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ๊ณผ์ ๋น๊ต
|
Fig. 5. Change of the C-x curve with time (Case 301)
|
|
|
Fig. 6. Change of the C-y curve with time (Case 301)
|
2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ(2D advection-dispersion model: 2D ADM)์ ๊ฐ์๋ก ๋ฐ ์์ฐํ์ฒ์์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ด๋ ๋ฐ ํผํฉ์ 2์ฐจ์์ ์ผ๋ก ํด์ํ๋ ๋ชจํ์ด๋ฉฐ, ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ Eq. (6)์ ์ฌ์ฉํ๋ค. ๊ท ์ผํ(uniform) 2์ฐจ์ ํ๋ฆ์ด ์๋ ์ง์ ์๋ก ์ค์์ ์ง๋ M์ ์ ์ค์ผ์์ด ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ฃผ์
๋์์ ๋ ์ด ๋ชจํ์ ํด์ํด๋ Eq. (25)์ ๊ฐ๋ค(Fischer ๋ฑ, 1979). ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ฒฝ๋ฉด๋ฐ์ฌํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ
์ํด Eq. (25)์์ ๋ฌดํ๋์ ๊ฐ์ ์ค์ผ์์ ์ฃผ์
ํ๋ ๋์ 5๊ฐ์ ๊ฐ์ ์ค์ผ์์ ์ฃผ์
ํ๋ค.
(25)
์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด, 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ์ํ ํด์ํด์ ๋น๊ต ๋ถ์ํ์๋ค.
a) Concentration variation at x=80 m
|
b) Concentration variation at x=200 m
|
Fig. 7. Comparison of C-t curves by 2D ADM and TMM (Case 301)
|
Fig. 7์ Case 301์ x=80 m ๋ฐ x=200 m์ง์ ์์ ๋ ๋ชจํ์ ์ํด ์ธก์ ๋ Cโt ๊ณก์ ์ ๋ค์ํ y์ง์ ์ ๋ํด ๋์ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ ๋ชจํ์ ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ฒด์ ์ผ๋ก ์ผ์นํ๋, ๊ฐ ์ง์ ์ ์ฒจ๋ ๋๋ ๊ฐ์ ๋ ๋ชจํ์์ ์ฝ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค. x=80 m ์ง์ ์์ ๋๋์ต๋๊ฐ์ ์๋ก์ ์ค์ฌ์์ ๋ฐ์๋๋ฉฐ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๊ฒฝ์ฐ 55.9 ppm, 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ 52.2 ppm์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ x=200 m ์ง์ ์์๋ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๊ฒฝ์ฐ 22.4 ppm, 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ 23.3 ppm์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋์ด ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ฒจ๋ ๋๋
๊ฐ์ด 4 % ~ 7 % ๋ ํฌ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค.
๋ ๋ชจํ์ ์ํ 2์ฐจ์ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋น๊ตํ๊ธฐ ์ํ์ฌ, Cโ (x,y) contour๋ฅผ ๋์ํ์ฌ ๋ถ์์ ์ํํ์๋ค(Fig. 8). 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ๋ชจ์ ์ด๊ธฐ ๊ตฌ๊ฐ๋ถํฐ ์ค์ผ์ด์ ๋๋ ๋ถํฌ๊ฐ x์ถ, y์ถ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋์นญ์ ์ธ ํํ๋ฅผ ๋ ๊ณ ์๋ ๋ฐ๋ฉด, ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ๋ฅ๋ก ๊ผฌ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฑํ๋ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ด๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ํ์์ ์์ธํ ์์๋ณด๊ธฐ ์ํด Fig. 8์ ์๋ก ์ค์ฌ์ ์ ๋ฐ๋ผ Cโ x ๊ณก์ ์ Fig. 9์ ๋์ํ์ฌ ๋ ๋ชจ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๋ ๋ชจํ์ ๋๋์ต๋๊ฐ์ ๋์ฒด๋ก ์ ์ฌํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ผ๋ ์ด๊ธฐ ๊ตฌ๊ฐ(t = 10sec)์์ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๋๋๊ณก์ ํํ๊ฐ ๋น๋์นญ์ ์ผ๋ก ๋ํ๋จ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ Taylor์ ๊ฐ์ ์ด ์ฑ๋ฆฝํ์ง ์๋ ์ด๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ๊ธฐ์กด์ 2D ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ด ๋ถ์ ํํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ์ถํ๊ณ
์์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ๊ฒ์ผ๋ก์จ, ์ด ๊ตฌ๊ฐ์์๋ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๋ฐํ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ด ๋ณด๋ค ์ ํฉํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จ๋๋ค. t = 40sec ์ดํ, ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๋๋๊ณก์ ์ด ์ ์ฐจ ๋์นญ์ ์ธ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ฉฐ, 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ์นํด ๊ฐ์ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
์ด๋ฅผ ํตํด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ด 3์ฐจ์ ์ ์๋ถํฌ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ค์ผ ๋ฌผ์ง์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํผํฉ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ์์ ์ผ๋ก ์ฌํํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋์๊ฐ์ ์ด๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ฐ Taylor๊ตฌ๊ฐ ๋ชจ๋ ๊ธฐ์กด์ 2์ฐจ์ ์์น ๋ชจํ(2D ADM)๋ณด๋ค ์ ํํ ํด๋ฅผ ๋์ถํ๊ณ
์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค
a) TMM (t= 10 sec)
|
|
b) Analytical solution of 2D ADM (t= 10 sec)
|
|
c) TMM (t= 40 sec)
|
|
d) Analytical solution of 2D ADM (t= 40 sec)
|
|
Fig. 8. Comparison of 2D concentration distributions (Case 301)
|
|
|
|
Fig. 9. Comparison of C-x curves by 2D ADM and TMM (Case 301)
|
.
5.2 ๋ถ์ฐ๊ณ์ ์ฐ์
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ํ ์๋ฆฌ ์กฐ๊ฑด์์ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์์น ๋ชจ์๋ฅผ ์ํํ์ฌ 2์ฐจ์ ๋๋์๋ฃ๋ฅผ ์ทจ๋ํ๊ณ , ์ด ์๋ฃ๋ค์ ๋ถ์ฐ๊ณ์ ์ฐ์ ๋ฒ ์ค์ ํ๋์ธ
2์ฐจ์ ์ถ์ ๋ฒ(two-dimensional routing procedure; Baek ๋ฑ, 2006)์ ์ ์ฉํ์ฌ ์๋ฆฌ์กฐ๊ฑด์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ์๋ค.
๋ชจ๋ฉํธ๋ฒ์ ๋จ์ ์ ๊ทน๋ณตํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฐ๋ 2์ฐจ์ ์ถ์ ๋ฒ์ ์๋ฅ๋ถ์์ ๊ด์ธก๋ ๋๋ ์๋ฃ๋ฅผ Eq. (6)์ ํด์ํด์ ๊ธฐ๋ฐํ ์ถ์ ์์ ์
๋ ฅํ์ฌ ํ๋ฅ๋ถ์ ๋๋๋ฅผ
๊ณ์ฐํ๊ณ , ๊ณ์ฐ๋ ๋๋์ ์ค์ธก๋ ํ๋ฅ๋ถ ๋๋๋ฅผ ๋น๊ตํ๋ ์ํ์ฐฉ์ค ๊ณผ์ ์ ํตํด ์ต์ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ๋๊ฒฐ ๊ฐ์ (frozen assumption; Fischer ๋ฑ, 1979)์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋๋๋ถํฌ Cโt ๊ณก์ ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ๋ ์๊ฐ์ ์ถ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค(Baek ๋ฑ, 2006).
(26)
์ฌ๊ธฐ์ , ๋ ๊ฐ๊ฐ ์ค์ผ๋ฌผ์ด ์๋ฅ ๋ฐ ํ๋ฅ์ง์ ์ ์ง๋๋ ํ๊ท ์๊ฐ์ ์๋ฏธํ๋ค. 2์ฐจ์ ์ถ์ ๋ฒ์ ๋น์ ์์ํ์ ์ค์ผ์ฅ์์ ์ทจ๋๋ ๋๋์๋ฃ๋ฅผ ๊ฐ๊ณต ์์ด ๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ์ฐ์ ํ
์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋น์ ํ ๋ค์ค ํ๊ท๋ฒ ์ค ํ๋์ธ Gauss-Newton๋ฒ(Bates์ Watts, 1988)์ ์ด์ฉํ์ฌ ํก๋ถ์ฐ๊ณ์ ๋ฐ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์๋ฅผ ๋์์
์ทจ๋ํ ์ ์๋ค๋ ์ฅ์ ์ ์ง๋๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ด ์ฌํํ๋ ๋ถ์ฐ ์ ๋์ ํผํฉ์๊ฐ์ด ๋ฏธ์น๋ ์ํฅ์ ํ์ธํ๊ธฐ ์ํด, ๋์ผํ ํ๊ท ์ ์ ๋ฐ ์์ฌ, ์กฐ๋๊ณ์๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ณ , ํผํฉ์๊ฐ์
๋ค์ํ๊ฒ ๋ณํ์์ผ ๋ชจ์๋ฅผ ์ํํ์๋ค. ๋์ผํ ์กฐ๊ฑด์ ๋ํด ํผํฉ์๊ฐ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์๋ก ๋ค๋ฅด๊ฒ ์ ์ฉํ ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๋ถ์ฐ๊ณ์์ ๋ณํ๋ ๋งค์ฐ ๋๋ ทํ๊ฒ ๋ํ๋๊ณ
์์ผ๋ฉฐ, ํผํฉ์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์ ๋ฐ ํก๋ถ์ฐ๊ณ์๋ ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์๋ค(Fig. 10). ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๊ตฌ์ฑ์ ์์ด์, ํผํฉ์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ํผํฉ์ด ์งํ๋๋ ์๊ฐ
์ค ์ด์ก์๊ฐ์ด ์ฐจ์งํ๋ ๋น์จ์ด ํ์ฐ์๊ฐ์ ๋นํด ๊ธธ์ด์ง์ ์๋ฏธํ๊ณ , ์ด๋ ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ์ข
๋ฐฉํฅ ๋ฐ ํก๋ฐฉํฅ์ผ๋ก์ ๋ถ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์์ผ ๋ถ์ฐ์ ํ๋ฐํ๊ฒ ํ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ
๊ฐ์ ธ์ค๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๋ฃ๋๋ค. ๋์ฑ ์ค์ํ ์ฌ์ค์ ๋ฌด์ฐจ์ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์๊ฐ Elder(1959)๊ฐ ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก ์ ๋ํ ๊ฐ(DL/Hu* = 5.93)๊ณผ ์์ดํ๊ฒ ๋ํ๋๋ค๋ ์ ์ด๋ค.
|
|
Fig. 10. Variation of dispersion coefficients according to mixing time
|
Fig. 10a๋ ๋ฌด์ฐจ์ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์๊ฐ t
m์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ฆ๊ฐํ์ฌ Elder ๊ฐ ์ ์ํ๋ ๊ฐ์ 3๋ฐฐ ์ด์๊น์ง ๋จ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. Baek ๋ฑ(2006)์ ์ฌํ์๋ก์์์ ์ถ์ ์ ์คํ์ ํตํ์ฌ
D
L/Hu*๊ฐ Elder๊ฐ ์ ์ํ ๊ฐ์ 6๋ฐฐ๊น์ง ๋ํ๋จ์ ๋ณด๊ณ ํ ๋ฐ ์๋ค.
6. ๊ฒฐ ๋ก
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ์ด ์ด์ก๊ณผ ๋๋ฅ ํ์ฐ์ ๊ฒฐํฉํจ๊ณผ์ ์ํด ๋ฐ์ํ๋ค๋ Taylor(1954)์ ์ ๋จ๋ฅ ๋ถ์ฐ ์ด๋ก ์ ๋ฐํ์ผ๋ก, ์ค์ผ๋ฌผ์ง์ ๋ฌผ๋ฆฌ์
2์ฐจ์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ๊ฐ์์ ์ผ๋ก ์ฌํํ๋ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๊ฐ๋ฐํ์๋ค. ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์ ์์ ์ง๋ฐฐ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ์ง ์๊ณ , ์ ์ํธ์ฐจ์ ์ํ ๋๋๋ถ๋ฆฌ์ ๋๋ฅ์ ์ํ ์ฐ์งํผํฉ ๊ณผ์ ์ ๋ํ ๊ฐ๋
์ 3์ฐจ์ ์ง์ ๊ฐ์๋ก์ ์ง์ ์ ์ฉํ ์ฐ์ ์ฐ์ฐ
๋ชจํ์ด๋ค. ๋ณธ ๋ชจํ์์๋ ์ง์ ์๋ก์์์ ํผํฉ๊ณผ์ ์ ์ข
๋ฐฉํฅ ์ด์ก, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ, ํก๋ฐฉํฅ ์ด์ก, ์ฐ์ง๋ฐฉํฅ ํ์ฐ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ๊ณ , ์ข
๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋
Rozovskii(1957)์ ๋ก๊ทธ์, ํก๋ฐฉํฅ์ ์์ ์ฐ์ง๋ถํฌ๋ Odgaard(1986)์ ์ ํ์์ ๋ชจํ์ ์ ์ฉํ์๋ค. ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด
๊ธฐ์กด 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ๋ชจ์ ๊ฒฐ๊ณผ์์ ๋น๊ต๋ฅผ ์ํํ์๋ค.
์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์๋ก๋ฒฝ๋ฉด์ ์ํ ๋๋์ค์ฒฉ ํจ๊ณผ์ ์ง๋ ๋ณด์กด ๋ฒ์น์ ์ ๋ฐ๋ฅด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, Chatwin(1970)์ด ์ ์ํ Taylor๊ตฌ๊ฐ์ ์ ์ฌํํ๊ณ
์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, Taylor์ ๊ฐ์ ์ด ์ฑ๋ฆฝํ์ง ์๋ ์ด๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ์์ 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ์ ์ํ ์ค์ผ์ด์ ๋์นญ์ ์ธ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ํ๋ฅ๋ก ๊ผฌ๋ฆฌ๋ฅผ ํ์ฑํ๋ ์๊ณก๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก
๋ํ๋ฌ๋ค. ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ๋ชจ์์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ์ฌ Taylor๊ตฌ๊ฐ์ ๋๋ฌํ ํ์๋ ๋์นญ์ ์ธ ๋๋๋ถํฌ๋ฅผ ๋ํ๋ด์ด 2์ฐจ์ ์ด์ก-๋ถ์ฐ ๋ชจํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ์นํด๊ฐ์
ํ์ธํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด, ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฐ๋ฐํ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ด ์ด๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ฐ Taylor๊ตฌ๊ฐ ๋ชจ๋์์ ๊ธฐ์กด์ 2์ฐจ์ ์์น ๋ชจํ๋ณด๋ค ์ ํํ ํด๋ฅผ ๋์ถํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์๊ฐ๋ถ๋ฆฌ ํผํฉ๋ชจํ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋ค์ํ ์๋ฆฌ์กฐ๊ฑด์์ ๋ชจ์๋ฅผ ์ํํ๊ณ , ๋ชจ์๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํด ์ฐ์ ๋ ๋ถ์ฐ๊ณ์์ ์๋ฆฌ์ธ์์ ์๊ด๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค.
๋์ผํ ์๋ฆฌ์กฐ๊ฑด์์ ํผํฉ์๊ฐ์ด ์ฆ๊ฐํ ์๋ก ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์ ๋ฐ ํก๋ถ์ฐ๊ณ์๊ฐ ๋๋ ทํ๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์์์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ํนํ ๊ฐ๋ฐ๋ ๋ชจํ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ฐ์ ๋
๋ฌด์ฐจ์ ์ข
๋ถ์ฐ๊ณ์๋ Elder(1959)๊ฐ ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก ์ ๋ํ ๊ฐ์ 3๋ฐฐ ์ด์๊น์ง ์ฆ๊ฐํ์ฌ, Baek ๋ฑ(2006)์ด ์ฌํ์๋ก ์ถ์ ์ ์คํ์ ํตํด ํ์ธํ
๋ถ์ฐ๊ณ์์ ๊ฑฐ๋๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ณ ์๋ค.